वीरगञ्ज । काठमाडौँ उपत्यकामा तीन वटा मेट्रो रेल निर्माणका लागि लगानी आह्वान गरिएको छ । सरकारले वैशाख १६ र १७ गते आयोजना गर्ने लगानी सम्मेलनमा तीन वटा मेट्रो रेल परियोजना निर्माण गर्नका लागि विदेशी लगानीकर्तालाई लगानी गर्न आह्वान गरेको हो ।

लगानी बोर्डका प्रवक्ता प्रद्युम्न उपाध्यायका अनुसार सरकारले सोकेस गरिएका १४८ वटा परियोजनामध्ये तीन वटा मेट्रो रेल सम्बन्धी परियोजना रहेका छन् । जुन जमिनमुनि सञ्चालन गर्न सकिनेछ ।

भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयको प्रस्तावमा उपत्यकामा तीन वटा रेलमार्ग प्रस्ताव गरिएको उनको भनाइ छ । लगानी सम्मेलनमा सरकारले सातदोबाटो-रत्नपार्क-नारायण गोपाल चोक मेट्रो रेल, कीर्तिपुर-कालीमाटी-नयाँ बानेश्वर–एयरपोर्ट मेट्रो रेल र चाबहिल-स्वयम्भू-कोटेश्वर मेट्रो रेल परियोजनालाई सोकेसमा राख्ने तयारी गरेको उनको भनाइ छ ।

काठमाडौँ उपत्यकामा मेट्रो रेल सञ्चालनका लागि गरिएको यो प्रस्ताव नयाँ नभए पनि यस पटक फरक ढङ्गबाट सञ्चालन गर्ने सरकारको तयारी छ । विक्रम संवत् २०७५ चैतमा आयोजना भएको दोस्रो लगानी सम्मेलनमा पनि उपत्यकामा मेट्रो रेल सञ्चालन गर्ने प्रस्ताव गरिएको थियो ।

त्यति बेला जमिनमाथि मेट्रो सञ्चालन गर्ने गरी भनिए पनि अहिले भने जमिनमुनिबाट रेल सञ्चालन गर्ने योजना बनाएर भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयले प्रस्ताव पेस गरेको उपाध्यायले बताए ।

‘पहिले मेट्रो रेलको सम्भावनाबारे राम्रै अध्ययन भएको रहेनछ, त्यतिखेर माथिबाटै मेट्रो रेल चलाउने हिसाबले अध्ययन गरिएको थियो, पछि जग्गा प्राप्तिसहितका विषयमा विवाद तथा समस्या आउने देखियो, जमिन माथिबाट मेट्रो रेल सम्भव देखिएन,’ उनले भने, ‘अब जमिनमुनिबाट सञ्चालन गर्न सकिन्छ भनेर प्रस्ताव आएको छ, अहिलेलाई जानकारी दिने हिसाबले सोकेसमा राख्न लागिएको हो ।’

उनका अनुसार प्रारम्भिक अध्ययनकै चरणमा रहेकाले राष्ट्रिय योजना आयोगले मेट्रो रेल परियोजनालाई प्राथमिकतामा राखेको छैन । तर, सोकेसमा राख्दा कुनै लगानीकर्ता इच्छुक पनि देखिन सक्ने भएकाले परियोजनालाई समावेश गरिएको उपाध्याय बताउँछन् ।

काठमाडौँ उपत्यकामा मेट्रो रेलको सम्भावनाबारे अध्ययन भएको १२ वर्ष बितिसकेको छ । सन् २०१२ मा भएको सम्भाव्यता अध्ययनअनुसार उपत्यकामा पाँच वटा रुटमा कुल ७७.२८ किलोमिटर रेल सञ्चालन गर्न सकिने उल्लेख थियो ।

उक्त अध्ययनले यी रुटमा मेट्रो रेल निर्माण गर्न साढे ५ खर्ब रुपैयाँ लगानी लाग्न सक्ने अनुमान गरिएको थियो । तर, अहिले भने लागत बढ्न सक्ने देखिएको छ ।

त्यति बेला तीन वटा रेलमार्ग जमिनमाथि र दुई वटा जमिनमुनिबाट सम्भव रहको अध्ययनले देखाएको थियो ।

सन् २०१२ को सम्भाव्यता अध्ययनअनुसार सातदोबाटो-रत्नपार्क-नारायणगोपाल चोकसम्म १२.१ किलोमिटर रुटमा रेलका लागि प्रस्ताव गरिएको छ । यसअघि जमिनमाथि रहने रेलमार्गमा यात्रुहरू चढ्न र ओराल्न ११ स्टेसन बन्ने भनिएको थियो । तर, अब जमिनमुनि नै स्टेन बन्नेछ ।

कीर्तिपुर–कालीमाटी-बानेश्वर-एयरपोर्टसम्म ११.१५ किलोमिटर लामो रेलमार्ग रहने र जमिनमाथि नै हुने रेलमार्गमा ९ वटा स्टेसन हुने भनिएको थियो । चाबहिल-स्वयंम्भू-कोटेश्वरसम्मको २८.५३ किलोमिटर रुटमा १७ वटा स्टेसन रहने प्रस्ताव गरिएको छ । जसमा खुला रूपमा (वर्गीकरणबिना) २७ परियोजना सोकेस गरिँदै छ ।