वीरगन्ज | मधेश प्रदेशका पर्सादेखि सर्लाही जिल्लासम्मका केही स्थानमा किसानको मकै बालीमा घोघा नलागेपछि त्यसको स्थलगत अनुगमन तथा निरीक्षण गर्न केन्द्रीय अनुगमन टोली आईपुगेको छ । बिउबिजन गुणस्तर नियन्त्रण केन्द्रले राष्ट्रिय मकै बाली अनुसन्धान कार्यक्रमका अधिकृत डा. भीमनाथ अधिकारीको संयोजकत्वमा गठन गरेको टोली स्थलगत अनुगमनका लागि आएको हो ।
टोलीले आइतबारदेखि पर्साबाट अनुगमन सुरु गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र पर्साका प्रमुख कुशेश्वर साहले जानकारी दिए ।‘पर्सामा सबैभन्दा बढी प्रभावित पर्सागढी नगरपालिकाको वडा नंबर ३ झुलिटारबाट अनुगमन सुरु गरिएको हो, त्यहाँ ३०÷३२ किसानको मकै बालीमा घोघा नलागेको पाइयो,’ उनले भने, ‘अनुमगन टोलीले सोमबार बाराको कलैया उपनपा–२० कन्चनपुर, फत्तेपुर, प्रसौनी गाउपालिकाका बिभिन्न क्षेत्रमा अनुगमन गरेको छ, यो टोली रौतहट र सर्लाही सम्मपनि पुग्ने योजना छ ।’
साहले पायनियर पि ३५५५ लगायत अन्य ३÷४ जातका मकैमा यो समस्या पाइएको बताए । अनुगमनको क्रममा प्रायः कात्तिक १० देखि मंसिर २०÷२५ गते सम्म खेतमा छरिएको मकै बालीमा घोघा नलागेको पाइएको उनले बताए । ‘त्यस अघि र पछि छरिएको मकै बालीमा यो समस्या छैन,’ उनले भने, ‘यस वर्ष पुस २० देखि यस भेगमा जाडो बढेको र ढिलोसम्म पनि जाडो रहेकाले मौसमी अनुकूलता नमिल्दा यसरी मकैमा घोघा नलाग्ने समस्या देखिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।’
कात्तिक १० अघि र मंसिर २५ पछि छरिएको मकै बालीमा भने यो समस्या नदेखिएको उनले बताए । किसान हकहित संघर्ष समिति पर्साका सचिव पृथ्वी साहले पायनियर पि ३५५५ जात भारतीय हाइब्रिड जातको मकै रहेको र यो नेपालमा दर्ता समेत रहेको बताए । यसरी दर्ता भएको कम्पनीको मकैको बिउमा समेत समस्या देखिनु दुःखद भएको उनले बताए ।
अनुगमन टोलीका संयोजक अधिकारीले टोलीले सोमबारनै रौतहटको फतुहा विजयपुर नगरपालिका–४ मा पनि स्थलगत अनुगमन सम्पन्न गरेको बताए । उनले स्थानीय तह मार्फत गुनासो आएका किसानहरुको खेतमा अनुमगन गरिएको बताए । यस क्रममा कात्तिक २० देखि मंसिर ४÷५ गते सम्मको अवधिमा छरिएको जुनसुकै जातको मकै बालीमा घोघा नलाग्ने वा दाना कम लाग्ने समस्या देखिएको बताए ।
‘निश्चित अवधिमा छरिएका सबै मकैबालीमा यो समस्या देखिएको छ,’ उनले भने, ‘कुनै घोघामा दाना लागेकै छैन, कुनैमा कम छ, समग्रमा उत्पादन २० देखि २५ प्रतिशत मात्र हुन्छ भन्ने हाम्रो प्रारम्भिक अनुमान छ ।’
