बीबीसी । कुनै दिन पृथ्वीतर्फ आउन सक्ने एउटा खतरनाक एस्टेरोइड अर्थात् क्षुद्रग्रहको दिशा मोड्ने ‘डार्ट मिसन’ नासाले लन्च गरेको छ ।अन्तरिक्षमा तैरिरहेको उक्त विशाल चट्टानलाई पृथ्वीसँग ठोक्किनबाट रोक्न कत्तिको कठिन रहेछ भन्ने यस मिसनले पत्ता लगाउनेछ । पृथ्वीलाई कसरी जोगाउन सकिन्छ भन्नेबारे यसले धेरै कुरा सिकाउने अपेक्षा गरिएको छ ।सौर्य प्रणाली निर्माण हुँदा बाँकी बचेका चट्टानलगायत अंशहरू क्षुद्रग्रह हुन् । अन्तरिक्षको चट्टान सूर्य वरपरको मार्गबाट पृथ्वी घुमिरहेकै समयमा एकै ठाउँ आइपुगेर ठोक्किनु एकदमै दुर्लभ कुरा मानिन्छ । त्यसैले पनि हालका लागि सो क्षुद्रग्रह जोखिमपूर्ण नरहेको तर पछि यसले प्रभाव पार्न सक्ने खतरा कायमै रहेको बताइएको छ ।

यस प्रकारले क्षुद्रग्रहको मार्ग बदल्ने यो मानव समुदायकै पहिलो प्रयास हुनेछ । यसमा प्रयोग गरिने यान सो चट्टानसँग ठोक्किनेछ र यानको रफ्तारले त्यसको मार्ग कुन स्तरमा बदल्न सक्छ भन्ने पत्ता लगाइनेछ ।अन्तरिक्षमा भएका केही सय मिटर चौडाइका चट्टान पृथ्वीमा ठोक्किने हो भने त्यसले एउटा पूरै महादेशभरि क्षति पुर्‍याउन सक्छ ।फेल्कन ९ रकेटलाई बोकेको उक्त यान बुधबार क्यालिफोर्नियाको स्पेस फोर्स बेसबाट उड्नेछ ।डार्ट मिसनले दुईवटा क्षुद्रग्रहलाई लक्षित गर्नेछ, जो एकार्काको वरपर घुमिरहेका छन् । यसमा यानले सानो चट्टानलाई ठक्कर दिनेछ । त्यो चट्टानलाई ‘डाइमोरफोस’को नाम दिइएको छ ।नासाको ग्रह रक्षा सहकार्य अफिसबाट केली फास्टले भनेका छन्, “डार्टले केबल डाइमोरफोसको मार्गलाई थोरैले मात्र परिवर्तन गर्ने प्रयास गर्नेछ । कुनै पनि क्षुद्रग्रहबारे अगाडि नै थाहा पाइयो भने त्यतिको बदलाव नै हाम्रो ग्रहलाई सुरक्षित राख्न पर्याप्त हुनेछ ।”

यो डार्ट मिसन ३२ करोड ५० लाख डलरको लागतमा सञ्चालन गरिँदै छ । डाइमोरफोसको आकार १६० मिटर चौडाइ रहेको छ । तर, सानो भए पनि डाइमोरफोसकै आकारको वस्तु जोडसँग फुट्ने हो भने यसले एउटा साधारण आणविक बमभन्दा धेरै गुणा बढी ऊर्जा निकाल्न सक्छ ।यसले घना बस्ती भएको स्थलमा दशौँ हजारको ज्यान लिन सक्छ । त्यस्तै, ३०० मिटर या सोभन्दा ठूलो डाएमिटर भएका क्षुद्रग्रहले पूरै महादेशमा क्षति पु¥याउन सक्छन् । क्षुद्रग्रहको एक किलोमिटरभन्दा ठूलो चौडाइको हुने हो भने त त्यसले विश्वव्यापी प्रभाव पार्नेछ ।पृथ्वीको गुरुत्वाकर्षण छलिसकेपछि डार्टले सूर्यको वरपर आफ्नै पथ निर्धारण गर्नेछ । यसपछि यो पृथ्वीबाट ६७ लाख माइल्स टाढा यात्रा गर्नेछ । त्यहाँ यसको रफ्तार ६.६ किलोमिटर प्रतिसेकेन्ड हुनेछ । यो गतिले कुनै पनि वस्तुको मार्गलाई प्रतिसेकेन्ड एक मिलिमिटरले परिवर्तन गरिदिन सक्छ ।

त्यसैले डाइमोरफोसको दिशा पनि ठूलो चट्टान (डाइडिमोस)को वरपर केवल एक प्रतिशतले मात्र परिवर्तन हुने प्रक्षेपण गरिएको छ । यो एकदमै सानो दिशा परिवर्तन भए पनि यसले पृथ्वीसँग ठक्कर खान सक्ने पथबाट वस्तुलाई बाहिर मोड्न सक्छ ।नासास्थित यस मिसनका वैज्ञानिक टम स्टेलर भन्छन्, “अन्तरिक्षमा ठूलोभन्दा साना क्षुद्रग्रह धेरै छन् । त्यसैले हामीले भविष्यमा कुनै क्षुद्रग्रहको सामना गर्नु परिहाल्यो भने त्यो यही आकारको हुनेछ भन्ने हाम्रो मान्यता छ ।”सन् २००५ मा नासालाई पृथ्वीनजिकका १४० मिटर चौडाइभन्दा ठूला क्षुद्रग्रह पत्ता लगाउन भनिएको थियो । र, अहिलेसम्म त्यस समूहमा पर्ने कुनै पनि क्षुद्रग्रह पृथ्वीका लागि तत्काल जोखिमपूर्ण नहुने बताइएको छ भने त्यस्ता ४० प्रतिशत वस्तु मात्र फेला परेका छन् ।डार्टले एउटा सानो क्यामरा पनि बोकेको हुनेछ, जसले यानलाई सही दिशामा ठक्कर दिन मद्दत गराउनेछ ।