वीरगन्ज । नेपालमा गणतन्त्र स्थापनापछि सबैभन्दा बढी समय सत्तामा रहे निवर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली । पछिल्ला केही दशक सम्भवतः सबैभन्दा बढी चर्चामा रहेका नेता पनि उनै हुन् । संसद् विघटनको उनको प्रयासलाई सर्वोच्च अदालतले बदर मात्रै गरिदिएन प्रधानमन्त्रीबाट उनलाई हटाएर विपक्षी दलका नेता शेरबहादुर देउवालाई उक्त पदमा आसिन गराउने परमादेशसमेत दियो ।

करिब साढे तीन वर्षअघि उनी सत्ताको शीर्षासनमा पुग्दा नेपालको इतिहासमा बढी सांसदको समर्थन उनलाई थियो । झण्डै दुईतिहाइको ‘स्थायी’ सरकारको नेतृत्व गर्ने मौका पाएका उनले आफ्नो कार्यकालमा थुप्रै महत्वाकांक्षी परियोजनाको उद्घोष गरे ।

ओलीले देशभरबाट तुइन विस्थापन गर्ने, पानी जहाज सञ्चालन गर्ने, पाइपबाट घरघरमा ग्यास, ६ लेनको पूर्व–पश्चिम राजमार्ग, पूर्व–पश्चिम रेल, एक दशकमै प्रतिव्यक्ति आय पाँच हजार अमेरिकी डलरभन्दा बढी पुर्याउने लगायतका सपना बाँडेका थिए । यीमध्ये कयौंको औपचारिक सुरुवात नै गरे भने अधिकांश परियोजना पूरा नहुने सपनाजस्तै बन्न पुगे ।

भर्खरै मात्रै सर्वोच्चबाट पदच्युत हुन पुगेका ओलीले जाँदाजाँदै पनि आफ्नो कार्यकालमा थुप्रै सम्झन योग्य काम भएको दाबी गरे । देशवासीका नाममा उनले गरेको ४५ मिनेटको सम्बोधनमा आधा समय आफूले गरेको कामको व्याख्या गर्नमै बिताए । दशकौंअघि सुरु भएका परियोजनाको जस निर्धक्क लिँदै लामालामा विकासका सपना सुनाए । तर उनको कार्यकालमा उद्घोष गरेका र अगाडि बढ्न नसकेका कयौं योजना छन् ।

‘रेल मेरै कार्यकालमा !’
नेपालमा लामो दूरीमा रेल चल्ने चर्चा सुनिएको दशकौं भयो । कुनै यस्तो समय पनि थियो, रेलको चर्चा गीतसंगीतमा मात्रै हुन्थ्यो । तर २०७२ सालमा भारतले नेपालमाथि नाकाबन्दी लगाएपछि पहिलोपटक प्रधानमन्त्री बनेका ओली सरकारले चीनसँग व्यापार तथा पारवहन सम्झौता ग¥यो । सम्झौतासँगै हिमालपारिको रेल नेपाल ल्याउने चर्चा र चासो एकैसाथ बढ्यो ।

सन् २०२० सम्म चीनले सिगात्सेबाट नेपालको सीमाबिन्दु केरुङसम्म रेल सञ्जाल जोड्ने योजना सार्वजनिक गरेको थियो । यस्तै, नेपालमा यसअघि नै सञ्चालन भइसकेको जनकपुर–जयनगर रेलसेवा समेत हतारमा उद्घाटन गरेर बन्द भएको छ ।
जनकपुर–जयनगर रेल सञ्चालन गर्ने भनेर खरिद गरिएको रेल गत असोजमा नेपाल भित्रिएको थियो । नेपाल भित्रिएको ९ महिना बितिसक्दा उक्त रेल एक हिउँद कटेर वर्षाको पानीसम्म त्रिपालमुनि रहेको छ । त्रिपाल मुनिको लुकेको रेल सामाजिक सञ्जालमा निकै ‘भाइरल’ बन्न पुग्यो ।

यसअघि भारत सरकारको आर्थिक र प्राविधिक सहयोगमा जयनगर–जनकपुर (करिब ३५ किमि) रेलमार्ग भने तयार छ । सरकारले तदारुकता देखाए उक्त रेलमार्ग सञ्चालनमा ल्याउन सकिन्छ । यसरी नेपालमा रेलसेवा सञ्चालन गर्ने, रेल काठमाडौं ल्याउने अठोट जनतासामु गरेका ओली असफल हुँदै सत्ताबाट ‘आउट’ भएका छन् ।

नेपालको आफ्नै पानीजहाज !
केपी शर्मा ओली कार्यकालको अर्को चर्चित विषय पानी जहाज हो । उनको दोस्रो कार्यकालको सुरुवात ०७४ चैतमा भारत भ्रमणका क्रममा भएको जलमार्गको विकास गर्ने सहमतिपछि पानीजहाजको विषय नेपालमा निकै चर्चामा रह्यो ।

ओली पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुँदादेखिको वाचा थियो– नेपालमा पानी जहाज ल्याइछाड्ने । त्यही वाचा पूरा गर्न दोस्रो कार्यकालको सुरुवातमा उनले हतारहतार पानी जहाजको कार्यालय नै खोले । त्यसपछि यो विषयले थप चर्चा पायो । पानी जहाज कार्यालयको उद्घाटन गर्दै नेपालमा कस्तो पानी जहाज बनाउनेबारे इन्जिनियरहरुलाई ओलीले निर्देशन समेत दिएका थिए ।

ओलीले उद्घाटन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै भनेका थिए, ‘नेपालका नदी गहिरो नभएकाले कम गहिराइमा चल्न सक्ने गरी नयाँ पानीजहाजको डिजाइन गर्नुस् । हाम्रा नदीमाथि पुल छन् । तीनले अवरोध गरे पुल नै उठाएर भए पनि पानीजहाज चलाउँछौं ।’

उनको कुरा कसैले पत्याएका थिएनन् । अरुको त कुरै छोडौं, पानी जहाज कार्यालयका कर्मचारी नै नेपालका नदीहरुमा तत्काल पानी जहाज चलाउन नसकिने बताउँछन् । जसका कारण ओली र पानीजहाजबारे विभिन्नखाले ‘ट्रोल’समेत बन्ने गरेका छन् ।

चुलाचुलामा ग्यास पाइपको हल्ला
२०७२ सालमा भारतले नेपालमाथि नाकाबन्दी लगायो । त्यतिबेला नेपाली बजारमा खाना पकाउने ग्यासको चर्को अभाव भयो । त्यही संकटको बेला २०७२ पुसमा ओलीले घरघरमा चुलाचुलामा ग्यासको पाइप बिछ्याइदिने भाषण गरे । त्यो भाषणको पनि कसैले विश्वास गरेन ।

आफ्ना भाषण र योजनाबारे अधिकांशले नपत्याएपछि ओलीले ‘सपना देखे मात्रै त्यो पूरा हुने’ जवाफ फर्काए । त्यतिबेला उनले एक वर्षभित्र चुलाचुलामा ‘पाइपबाटै ग्यास ल्याएर प्याट्ट स्विच खोलेर बाल्ने बनाउँछु’ भनेका थिए ।

यसबीच, ललितपुरको इमाडोल र टेकुमा ग्यास उत्खननको प्रयास पनि गरियो । तर सफल हुन सकेन । हाल खानी तथा भूगर्भ विभागले ग्यास उत्खननका लागि प्रक्रिया अघि बढाएको छ । विभागले केही महिनाअघि टेन्डर आह्वान पनि गरेको छ । तर नेपालमा ग्यास उत्खनन् गर्न थालिएको दशकौँ भइसकेको छ ।

दुई दशकअघि जापान अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग नियोगको सहयोगमा विभागले काठमाडौं उपत्यकामा ग्यासको अन्वेषण गरेको थियो । उक्त अन्वेषणबाट काठमाडौं उपत्यकाको २६ वर्गकिलोमिटरभित्र ३१ करोड ६० लाख क्युबिक मिटर मिथेन ग्यास रहेको देखाएको विभागले जनाकारी दिएको छ । ग्यास सिलिन्डरमा भर्न नमिल्ने मिथेन ग्यास पाइपबाट सीधै घरघरमा जोडेर नै उपयोग गर्ने हो ।

सबै स्थानीय तहमा अस्पताल !
कोरोना भाइरसको महामारी नियन्त्रण बाहिर गएपछि निवर्तमान प्रधानमन्त्री ओलीले सबै स्थानीय तहमा अस्पताल बनाउने उद्घोष गरे । उद्घोष मात्रै होइन तीन सयभन्दा बढी स्थानीय तहमा १५ शैय्याको अस्पतालको शिलान्यास नै गरे ।
हाल चलिरहेका अस्पताललाई सरकारले व्यवस्थापन गर्न सकेको छैन ।

कतिपय सरकारी अस्पतालको कमजोर र खराब व्यवस्थापनका कारण सेवाग्राहीहरु दिक्क छन् । यस्तो तथ्यलाई नजरअन्दाज गर्दै सरकारले नयाँ अस्पतालको घोषणा गरेपछि स्वाथ्य क्षेत्रकै मानिसले आलोचना गरे । अहिले केन्द्रदेखि स्थानीय तहमा सञ्चालित कयौं साना–ठूला अस्पतालमा आर्थिक अभाव, पर्याप्त जनशक्ति अभाव, उपकरणको अभावलगायतका समस्याले सेवा गुणस्तरीय हुन सकेको छैन ।

अयोध्यापुरीमा राम मन्दिर
निवर्तमान प्रधानमन्त्री ओलीलाई चर्चा र विवादमा पारिदियो अयोध्यापुरीमा राम मन्दिर स्थापनाको विषयले । ओलीले राम नेपालमै जन्मेको बताउँदै अयोध्या नै नेपालमा भएको दाबी गरिरहे । उनको यो ढिपी आलोचकका निम्ति गतिलो खुराक बन्यो । यति मात्रै होइन उनले ‘भगवान्’ राम ठोरीमा जन्मेको दाबी गर्दै स्थानीय प्रतिनिधिहरुलाई मन्दिर बनाउन आदेश नै दिए । यसले छिमेकी भारतमा समेत खैलाबैला मच्चियो ।

उनले बालुवाटारमा राखिएका राम, सीता, लक्ष्मण र हनुमानको पूर्णकदका मूर्तिहरु माडी अयोध्यामा अनावरणसमेत गरे । त्रेतायुगमा भगवान् रामको जन्म नेपालकै चितवन जिल्लास्थित हाल माडी नगरपालिकामा पर्ने अयोध्यापुरीमा भएको चर्चा सुरु भएपछि पुरातत्व विभागले अनुसन्धान सुरु गरेको छ ।

भएन तुइन विस्थापन
पहिलो पटक प्रधानमन्त्री बन्दा केपी शर्मा ओलीको एक महत्वपूर्ण एजेन्डा थियो– नेपालमा जोखिमपूर्ण रुपमा रहेको तुइन विस्थापित गर्ने । उनले आफ्नो पहिलो कार्यकालको सुरुवातमै २०७२ साल असोजमा ‘एक वर्षभित्र देशभरिका तुइन विस्थापित गर्छु’ भन्ने पहिलो निर्णयमा हस्ताक्षर नै गरे ।

तर, उद्घोष गरेको ६ वर्ष बित्दासमेत तुइन विस्थापनको काम सकिएको छैन । यसबाहेक ओलीले आफ्नो कार्यकालमा कयौं कार्यक्रम उद्घोष गरे । सम्भवतः तीमध्ये कयौं त उनी आफैंले पनि बिर्सिसकेका छन् ।