वीरगंज संजाल
वीरगञ्ज ।भारतमा कोरोनासँगै, कालो ढुसीको मामला पनि द्रुत गतिमा बढ्दैछ। नेपालमा पनि त्यस्तो केस भेटिएको डाक्टरहरूको भनाइ छ । यससँगै मानिसहरूका मनमा एउटा डर उत्पन्न हुन थालेको छ। जहाँसम्म, डराउनुको सट्टा, यसको बारेमा बढी सचेत हुनु आवश्यक छ।
मुम्बईको एशियन हार्ट इन्सिच्युटका एमडी तथा प्रसिद्ध कार्डियोवास्कुलर सर्जन रमाकान्त पाण्डाले आजतकको विशेष कुराकानीमा यसबारे बताएका छन् । डाक्टर पाण्डाले कालो ढुसी कसरी हुन्छ र यसलाई रोकथाम गर्न के कस्ता विधिहरू अपनाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा चर्चा गरेका छन् ।
डाक्टर पाण्डा भन्छन् कालो ढुसी नयाँ बिरामी होइन । भारतमा कयौ मानिसहरुले पानीले नाकको सफा गर्छन् । यस अभ्यासमा धेरै मानिसहरूले पानीको सरसफाइमा ध्यान दिदैँनन् । कयौ बर्ष पहिले पानीले नाक सफा गरेको कारण कालो ढुसीको समस्या देखिएको थियो । आउनुहोस् कालो ढुसीको बारेमा जानौँ
कालो ढुसी
यो एक दुर्लभ संक्रमण हो जसलाई म्यूकोरमाइकोसिस पनि भनिन्छ । यो कोभिड १९ बिरामीहरू वा बिरामी बिरामीहरूमा खतरनाक साबित भइरहेको छ।
यदि समयमा ख्याल गरेन भने ५०÷८० प्रतिशत बिरामीहरू पनि यसबाट मर्दछन्। यो फङ्गल इन्फेक्सन हो, यसले विशेषगरी ती व्यक्तिहरूलाई संक्रमित गर्छ जो कुनै न कुनै स्वास्थ्य समस्याबाट ग्रसित हुन्छ वा कुनै औषधिको प्रयोग गरेको हुन्छ ।
यसको कारणले, ती व्यक्तिहरूको जीवाणुहरूसँग लड्न सक्ने क्षमता घट्छ। त्यस्ता व्यक्तिहरूमा, संक्रमण हावाबाट साइनस वा फोक्सोमा फैलिन्छ।
कालो ढुसीका लक्षणहरू केके हुन् ?
यसको लक्षणहरूले यसले शरीरको कुन भागमा फैलिरहेको छ भन्नेमा निर्भर गर्दछ। जे होस्, यो सामान्यतया साइनस, फोक्सो र मस्तिष्कमा फैलिन्छ। यसका सामान्य लक्षणहरू नाक बन्द हुनु, नाकको माथिल्लो भागमा पाप्रो जम्नु, नाक कालो हुनु हो । यस बाहेक, आँखामा दुखाइ र धमिलो दृष्टि पनि यसको लक्षणहरू हुन्।
यदि एक व्यक्ति कोरोनाबाट संक्रमित छ र कालो ढुसी भयो भने उसको फोक्सो खराब हुन्छ। सास फेर्न, छाती दुख्ने र फोक्सोमा पानी जम्ने समस्या बढी हुन्छ । यसबाहेक, ज्वरो, टाउको दुख्ने, खोकी, रगत बान्ता र मानसिक रोग पनि यसको लक्षण हो।
यो रोग धेरै छिटो फैलिन्छ। सामान्यतया यो इएनटि विशेषज्ञ वा एमआरआईमार्फत पत्ता लगाउन सकिन्छ।
यो ती व्यक्तिहरूमा हुन सक्छ जसले पानी उमालेर वा फिल्टर नगरिकन नाक सफा गर्छन् । डाक्टर पाण्डा भन्छन् “कालो ढुसीको यो रोग हजारौं बर्षदेखि हामीबीच रहेको छ, तर पछिल्लो १० बर्षमा यसको केही मात्र घटनाहरू रिपोर्ट गरिएको छ।”
अमेरिका, युरोप र अन्य देशहरूमा पनि कोरोनाका बिरामीहरूमा कालो ढुसीका केसहरू देख्न सकिन्छ, तर भारतमा यसको मामिलामा अचानक वृद्धि भएको छ। विशेष गरी कोरोनाको दोस्रो लहरमा कालो ढुसीको रोग मानिसहरूमा बढी फैलिरहेको छ।
कालो ढुसीका कारणहरू केके हुन् ?
डाक्टर पाण्डा भन्छन कि यस रोगको मुख्य कारण स्टेरोइडको अन्धाधुन्ध प्रयोग र बिरामीहरुलाई लामो समयको लागि फोहोर अक्सिजन दिनु हो। मधुमेह, इम्युनोसप्रेशन्स भएका स्टेरोइडहरू, आईसीयूमा लामो समयसम्म बसिरहनेहरू, ट्रान्सप्लान्ट पछि समस्या भएका व्यक्तिहरू र क्यान्सर बिरामीहरूमा पनि यो बढी विकसित हुने सम्भावना छ।
खतरा के हो ?
कालो ढुसी हाम्रो घरमा, वा घर वरपर पाइन्छ । भिजेको माटोमा म्यूकरको सम्र्पकका कारण यो हुन्छ । सामान्य रूपमा माटो, जनावरको गोबर, सडेको काठ, बोट विरुवा, मल र सडेको फल र तरकारीहरूमा पाइन्छ।
भारतको कोरोनाको दोस्रो लहरमा कयौ ठाउँमा जस्तो भेटियो त्यस्तै गुणस्तरहिन अक्सिजन पुर्याउने काम भइरहेको छ, जसको कारण कालो ढुसीको घटना बढेको छ। यस हेक, कोरोनाको उपचारमा स्टेरोइडको अत्याधिक प्रयोगले यसलाई बढाउने काम गरिरहेको छ।
मेडिकल अक्सिजन र औद्योगिक अक्सिजनबीच एक ठूलो भिन्नता छ। मेडिकल अक्सिजन पूर्ण रूपमा शुद्ध छ र कम्प्रेसन, फिल्टरेशन र यसको तयारीमा प्युरीफिकेसनको चरणहरूमा विशेष ध्यान राखिन्छ। जुन सिलिन्डरहरूमा तरल अक्सिजन भरिन्छ र पठाइन्छ त्यो राम्रोसँग सफा गरिन्छ र किटाणुरहित बनाइन्छ । बिरामीहरूलाई दिनुअघि यसलाई ह्युमिडिफिकेशन गरिन्छ । यसको लागि स्टेरलाइज्ड पानी भरिन्छ र यो प्रोटोकल अन्तर्गत बारम्बार परिवर्तन हुन्छ।
यदि कन्टेनरको पानी स्टेरलाइज्ड छैन भने कालो ढुसीको सम्भावना बढ्छ। डाक्टर पाण्डा भन्छन् “यदि कोविड १९ मधुमेह र मधुमेह नभएका बिरामीहरूलाई यस्तो अक्सिजन दिइयो भने के हुनसक्छ । यही कारण हाम्रो सार्वजनिक स्वास्थ्य प्रणालीमा धेरै भार बढेको छ। ह्यूमिडिफिकेश नगरिएको अक्सिनले म्यूकसले ब्रेनको सुख्खा गर्दछ । फोक्सो खराब गर्दछ ।”
डाक्टर पाण्डाका अनुसार कोभिड १९ को उपचारमा सही समयमा स्टेरोइड प्रयोग गर्नुपर्दछ। स्टेरोइडहरू केवल कोरोनाको प्रभावहरूसँग लड्न प्रभावकारी हुन्छन्, तिनीहरू सीधा भाइरससँग लड्दैनन्। यदि कोरोनाको शुरुआती दिनमा बिरामीलाई दिइन्छ भने यो खतरनाक र हानिकारक हुनसक्छ।
यसले भाइरसलाई अझ बढाउन सक्छ। यसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता पनि कम गर्दछ। डाक्टर पाण्डा भन्छन् मधुमेह बिरामीलाई मधुमेह स्टेरोइड दिएमा उसमा चिनीको मात्रा बढ्न सक्छ। यसले कोरोना गम्भीर हुने सम्भावनाका साथै यसमा कालो ढुसी बढाउँदछ।
उपचार के हो ?
अक्सिजनको गुणस्तरमा ध्यान दिएर यस खतरालाई कम गर्न सकिन्छ। डा। पाण्डाका अनुसार, यो ध्यान दिनु आवश्यक छ कि अक्सिजन वितरण अघि, ह्यूमिडिफिकेशको लागि बारम्बार स्टेरलाइज्ड र डिस्टिल्ड गरिएको पानीको प्रयोग गर्नुपर्दछ ।
कन्टेनरको सबै डिस्पोजेबल हिस्सा बारमबार बदल्नु पर्दछ । स्टेरोइड थोरै मात्रामा प्रयोग गर्नुपर्दछ । साथै डिस्चार्ज भइसकेपछि पनि कोरोनाको बिरामीले आफ्नो सुगर लेभल परीक्षण गर्नुपर्दछ । त्यस्तै, दोस्रो कुरा ढुसीलाई पहिचान गर्नु हो। किचनमा राखिएको फलफूल या ब्रेड जब सड्छ तब यसमा फफूरो लाग्न थाल्छ । यसकारण समयमै यो हटाइनु पर्दछ।
