वीरगन्ज । हेटौँडा उपमहानगरपालिका– १६ स्थित गैरीगाउँमा बोरिङका कारण जमिन भासिएर बोलेरो गाडी धसिएको खानी तथा भूगर्भ विभागले निष्कर्ष निकालेको छ । घटनास्थलको प्रारम्भिक अध्ययनपछि खानी तथा भूगर्भ विभागले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनअनुसार उक्त स्थानमा भएको घटनालाई जमिनमुनिको कमजोर संरचना र गलत ढंगले गरिएको बोरिङलाई मुख्य कारणका रूपमा औँल्याइएको हो ।

२२ वर्षअघि नै खतरापूर्ण क्षेत्रका रूपमा चिनिएको गैरीगाउँमा लापरबाहीपूर्वक गरिएको बोरिङले अहिलेको समस्या निम्त्याएको विभागको निष्कर्ष छ । विभागले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा जमिनमुनिको सिल्टयुक्त माटो बोरिङका कारण निरन्तर बाहिर निकालिँदा जमिन कमजोर भई सिंकहोल बनेको छ । विभागका भूगर्भविद् डा. नारायण अधिकारीको नेतृत्वमा कृष्ण पाण्डे, असिस्टेन्ट जियोलोजिस्ट मणि खनाल र जियोटेक्निकल ल्याबका टेक्निसियन अमरबहादुर थापा संलग्न टोलीले गरेको अध्ययनअनुसार जमिन भासिएको ठाउँको केन्द्रमा कम्तीमा ११ मिटर गहिरो सिंकहोल देखिएको छ ।

भूगर्भविद् कृष्ण पाण्डेले सिंकहोल निर्माण हुनुमा जमिनमुनि रहेको मसिनो माटो बाहिर निकालिनु मुख्य कारण देखिएको बताए । उनले हाल जमिन भासिएको स्थानमा करिब पाँच वर्षअघिदेखि बोरिङ खनिएको र सो बोरिङबाट धमिलो लेदो माटो मिसिएको पानी आउने गरेको पाइएको जानकारी दिए । ‘लामो समयसम्म सिल्टयुक्त माटो मिसिएको पानी बाहिर निष्कासन हुँदा जमिनभित्र नयाँ भ्वाङ पार्ने र भएका पुराना भ्वाङलाई समेत ठुलो पार्ने गर्दछ,’ उनले भने, ‘गैरीगाउँमा भएको घटना पनि त्यही हो । त्यस स्थानमा बनेको बोरिङबाट नियमित सिल्ट निष्कासन नरोकिँदा जमिनमुनि परेको भ्वाङ बढ्दै गएको र जमिन भासिएको हो ।’ भूगर्भविद् पाण्डेले निरन्तर बोरिङबाट धमिलो लेदो माटो मिसिएको पानी बाहिरिएको र तल्लो भागमा भ्वाङ पर्दै जाँदा जमिनमुनिको भागले माथिको लोड धान्न नसक्दा उक्त स्थानमा रोकेर राखेको गाडी भासिएको स्पष्ट पारे । ‘हाल गैरीगाउँ क्षेत्रमा भएको घटना पनि यस्तै प्रकृतिको हो । सिंकहोल बनेको स्थानमा रहेको बोरिङ पनि भत्किएको छ,’ उनले भने, ‘सिंकहोलको केन्द्रमा अहिले पनि जमिनभित्रबाट सिल्ट मिसिएको पानी बाहिर आइरहेको छ ।’

अध्ययनले जमिनमुनिबाट निरन्तर सिल्ट मिश्रित पानी निस्किरहेकाले भविष्यमा जमिन अझै भासिने जोखिम रहेको चेतावनी दिएको छ । ‘कमजोर जमिनले माथिको लोड धान्न नसक्दा जमिन भासिएको हो । अहिले पनि उक्त स्थानमा जमिनका सतह भासिने घटना हुन सक्छ,’ पाण्डेले भने । यसअघि खानी तथा भूगर्भ विभागले ०६२ मै तयार गरेको इन्जिनियरिङ तथा वातावरणीय भौगर्भिक नक्सामा पनि गैरीगाउँ क्षेत्रलाई उच्च जोखिमयुक्त क्षेत्रका रूपमा चित्रित गरिएको उनको भनाइ छ । विभागको पछिल्लो अध्ययनमा भूउपग्रह तस्बिर, पुराना प्रतिवेदन र वैज्ञानिक परीक्षणका आधारमा जमिन भासिएको पुष्टि गरेको उनले बताए ।

गत १९ वैशाखमा हेटौँडा उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १६ र १७ को सीमास्थित भित्री सडकखण्डमा रोकिराखेको अवस्थामा माछा बोक्ने ना.४च ४८३३ नम्बरको सिंगल क्याप बोलेरो गाडी (भ्यान) जमिन भासिएर बेपत्ता भएको थियो । गाडी अहिलेसम्म फेला परेको छैन । गाडीको अगाडिपट्टिको पांग्रा धसिएपछि निकाल्ने क्रममा एक्कासि जमिन नै थर्किएर गाडी भासिएको गाडीका चालक हरेराम राईको भनाइ छ ।