वीरगञ्ज । चालु आर्थिक वर्षको पहिलो छ महिनामा चीनबाट नेपालमा लसुनको आयात उच्च दरमा वृद्धि भएको छ। पछिल्लो पाँच आर्थिक वर्षको तुलनामा यस अवधिमा सबैभन्दा बढी लसुन नेपाल भित्रिएको तथ्यांक भन्सार विभागले सार्वजनिक गरेको छ।

विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको छ महिनामा मात्रै चीनबाट ६ अर्ब १८ करोड ३९ लाख २९ हजार रुपैयाँबराबरको ४ करोड ६९ लाख ३९ हजार किलो लसुन नेपालमा आयात भएको छ। सामान्यतया चीनबाट वार्षिक ५० करोडदेखि १ अर्ब रुपैयाँ बराबरको लसुन आयात हुने गरे पनि यसपटकको अत्यधिक मात्राको आयात शंकास्पद मानिएको छ।

व्यवसायीहरूका अनुसार चीनबाट भित्रिएको लसुन खुला सीमाको फाइदा उठाउँदै भारत तर्फ तस्करी हुने गरेको छ। चीनबाट नेपालमा लसुनको आयात अत्यधिक बढ्नुको मुख्य कारण भारतमा उत्पादन कमी भई मूल्य वृद्धि हुनु हो।

भारतमा लसुनको उच्च मूल्य, तस्करीको बढ्दो प्रवृत्ति
भारतमा प्रतिकिलो लसुनको मूल्य ४ सय भारतीय रुपैयाँ (नेपाली ६३९.८५ रुपैयाँ) पुगेको छ, जबकि चीनमा सोही लसुन प्रतिकिलो करिब १५० देखि १६५ रुपैयाँ मात्र पर्छ। ढुवानी भाडासहित चीनबाट ल्याएको लसुन नेपालमा करिब १८० देखि १९० रुपैयाँ प्रतिकिलो पर्छ।

नेपालमा भित्र्याइएको लसुन अनौपचारिक रूपमा भारत तस्करी गर्दा प्रति किलो करिब ३ सय रुपैयाँसम्मको नाफा हुने भएकाले आयात अत्यधिक परिमाणमा वृद्धि भएको व्यवसायीहरूको भनाइ छ।

भन्सार राजस्व असुलीमा वृद्धि
चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा चीनबाट लसुन आयात हुँदा नेपाल सरकारले भन्सार महसुलबाट १ अर्ब ५९ करोड ६१ लाख रुपैयाँ राजस्व असुल गरेको छ। गत आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा सो मात्र ५७ करोड ४० लाख रुपैयाँ मात्र थियो।

सीमा क्षेत्रमा लसुन बरामद, तस्करीको पुष्ट्याइँ
भारत तस्करी भइरहेको लसुन सीमा क्षेत्रमा पटक–पटक बरामद भइरहेको छ। केही साताअघि मात्रै भारतको मोतिहारी क्षेत्रमा भारतीय प्रहरीले करिब ७ सय मेट्रिक टन चिनियाँ लसुन बरामद गरेको थियो। त्यस्तै, जोगबनी नजिकै भारतीय सीमा सुरक्षा बल (SSB) ले १४८ र ३७५ किलो लसुन नियन्त्रणमा लिएको थियो।

भन्सार विभागका सूचना अधिकारी मुक्तिप्रसाद श्रेष्ठका अनुसार, पछिल्लो असोज महिनादेखि चीनबाट अस्वाभाविक रूपमा लसुन आयात भइरहेको देखिएको छ। “यसको कारण पत्ता लगाउन विभागले सूक्ष्म अध्ययन गरिरहेको छ,” उनले भने।

चीनबाट अत्यधिक मात्रामा लसुन आयात हुनु र भारततर्फ तस्करी बढ्नु नेपालको आयात-निर्यात नीतिमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने संकेत मानिएको छ।