वीरगञ्ज । पर्साको पर्सागढी नगरपालिका – ३ बढनिहारको पकडियास्थित श्री जनता माध्यमिक विद्यालयअन्तर्गत सञ्चालित प्राविधिक शिक्षालयमा एउटा शौचालय निर्माणका लागि झन्डै ६ लाख रुपैयाँ खर्च भएको पाइएको छ ।
विद्यालयले सोही वडामा प्राविधिक छात्रावासका लागि भाडामा लिएको भवनको पहिलो तल्लामा शौचालय बनाउनका निमित्त झन्डै ५ लाख ७९ हजार ५०७ रुपैयाँ खर्च गरेको पाइएको हो ।
सीपयुक्त र रोजगारका लागि उपयुक्त जनशक्तिको आपूर्ति बढाउने उद्देश्यका साथ नेपाल सरकारको शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयद्वारा विद्यालयमा चल्ने व्यावसायिक शिक्षा तथा तालिम अभिवृद्धि (इभेन्ट परियोजना) – दोस्रो अन्तर्गत विद्यालयको व्यवस्थापन समितिले शौचालय निर्माणका लागि प्रस्तावित ६ लाख १० हजार बजेटमध्ये ५ लाख ७९ हजार ५०७ रुपैयाँ खर्च गरेको छ ।
यद्यपि शौचालय निर्माणमा मुस्किलले एक लाख रुपैयाँ खर्च भएको व्यवस्थापन समितिका अन्य सदस्य र स्थानीय बताउँछन् । बाँकी रहेको रकम विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष रामायण चौधरीले प्रधानाध्यापक मोहन चौधरी र प्राविधिक शिक्षा कार्यक्रमका संयोजक तापेश्वर यादवसँगको मिलेमतोमा अपचलन गरेको व्यवस्थापन समितिकी सदस्य जानकी देवीले आरोप लगाइन ।
जानकी देवीका अनुसार पहिलो तल्लामा निर्मित शौचालयको लागि सेप्टी ट्याङ्की समेत निर्माण गरिएको छैन । जग्गा खनेर ४ वटा रिङ मात्र राखिएको छ । त्यस्तै शौचालय निर्माण गर्दा प्रयोग भएका सामग्री पनि गुणस्तरहीन रहेको उनको दाबी छ ।
जानकी देवीको दाबी पत्याउने किसिमका पनि छन् । लामो समयदेखि निर्माण व्यवसायमा आबद्ध रोहित किशोरले पनि शौचालय निर्माणमा एक लाख रुपैयाँ पनि नलगाएको बताए । ‘सेप्टी ट्याङ्कीसहितको शौचालय निर्माण गर्दा पनि त्यत्रो खर्च हुँदैनथ्यो होला, भ्रष्टाचार भएकै छ,’ उनले भने ।
झन्डै ६ लाख रुपैयाँको लागतमा निर्मित शौचालय ।
विद्यालयले इभेन्ट परियोजना – दोस्रो मार्फत तिन किस्तामा झन्डै एक करोड २० लाख रुपैयाँ अनुदान रकम प्राप्त गरेको छ । जसमध्ये अधिकांश खर्चे नगरी बिल भरपाई मात्र पेस गरेर विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष रामायण चौधरीले प्रधानाध्यापक मोहन चौधरी र प्राविधिक शिक्षा कार्यक्रमका संयोजक तापेश्वर यादवसँग मिलेर पचाएको स्थानीय लक्ष्मण चौधरी बताउँछन् । ‘तेस्रो किस्तामा विद्यालयले पाएको ६० लाखभन्दा बढी रकममध्ये १० लाख पनि खर्च भएको छैन,’ उनले भने, ‘सबै पैसा यिनीहरूले एक आपसमा बाँडिचुँडी खाएका छन् ।’
पोसाक खरिदमा ३ लाख खर्च
शिक्षालयमा पढाउने ६ जना शिक्षकका लागि पोसाक खरिदमा समितिले झन्डै तिन लाख रुपैयाँ खर्च गरेको छ । समितिले सार्वजनिक गरेको इभेन्ट परियोजना दोस्रोको तेस्रो किस्ताको खर्च विवरणमा प्रशिक्षक पोसाक खर्च र परीक्षार्थी भर्ना सूचना सञ्चारका लागि २ लाख ९७ हजार ७४९ रुपैयाँ खर्च देखाइएको छ । हिसाब गर्दा एउटा प्रशिक्षकको पोसाक खरिदमा झन्डै ५० हजार रुपैयाँ खर्च भएको देखिन्छ ।
समितिकी सदस्य जानकी देवीले पोसाक खरिदमा ३ लाख खर्च गर्नुको औचित्य बारे प्रश्न गर्दै भनिन्, ‘शिक्षकको पोसाक खरिदमा त्यत्रो रकम खर्च कसरी भयो भनेर प्रश्न गर्दा समितिका अध्यक्ष रामायण चौधरीले गोलमटोल जवाफ फर्काउने गरेका छन् ।
एक दिनको भ्रमणमा साढे ७ लाख खर्च
विद्यार्थीहरूलाई लागिएको शैक्षिक भ्रमणमा कम साढे ७ लाख रुपैयाँ खर्च भएको देखाइएको छ । विद्यार्थी, शिक्षक, व्यवस्थापन समितिका पदाधिकारीसहितको टोली शैक्षिक भ्रमणका लागि पोखरा जाँदा ७ लाख ५० हजार रुपैयाँ सकिएको खर्च विवरणमा उल्लेख छ । यद्यपि एक दिनका लागि २२ जनालाई भ्रमणमा लग्दा साढे ७ लाख रुपैयाँ खर्च भएको होला भनेर पत्याउने केही आधार छैन ।
समितिकी सदस्य जानकी देवीले शैक्षिक भ्रमणको नाममा घुमघाम मात्र भएको बताइन । ‘त्यो शैक्षिक भ्रमण पनि थिएन । एक छिनको लागि फेवा ताल घुमाएर फोटो खिँची हामी फर्कैयों । २०-२२ जनालाई एक दिन लग्न, एक दिन बस्न र तेस्रो दिन फर्काउनका लागि साढे ७ लाख रुपैयाँ खर्च भयो भनेर देखाएका छन्,’ उनले भनिन्, ‘कसरी पत्याउने ? म आफै त्यो भ्रमण टोलीमा थिएँ, त्यस्तो खर्च भएको कहीँ कतै पनि देखिनँ ।’
भ्रष्टाचार भएको छैन : समितिका अध्यक्ष रामायण चौधरी
विद्यालय व्यवस्थापन समितिले भएको खर्च बारे पारदर्शी तरिकाले जानकारी नदिएको कारण पनि आरोप पुष्टि गर्ने आधार मजबुत बन्दै गएका छन् । समितिका अध्यक्ष रामायण चौधरीसँग आरोपहरूका बारेमा बुझ्न खोज्दा उनले गोलमटोल जवाफ फर्काए । उनले आरोपहरूको खण्डन गर्दै सबै रकम पारदर्शी ढङ्गले समितिका सदस्यहरूको सहमतिले नै खर्च भएको दाबी गरे । यद्यपि शौचालय निर्माण, शिक्षकहरूको पोसाक खरिद, विद्यार्थी भर्नामा भएको अनावश्यक खर्चको विषयमा उनले बोल्न चाहेनन् । ‘कहीँ बढी कहीँ कम भएको होला, तर खर्चहरू विद्यालयको विकासका लागि नै भएका छन्,’ उनले भने ।
त्यस्तै विद्यालयका प्रधानाध्यापक मोहन चौधरीले पनि आरोपहरूलाई खण्डन गरे । शौचालय निर्माण लगायतका शीर्षकमा भएको अनावश्यक खर्चको विषयलाई उनले ढाकछोप गर्न खोजे । ‘शौचालयमा खर्च देखाइए पनि त्यसबाट बचेको पैसाले सभा हल निर्माण गर्न खर्च गरिएको छ,’ उनले भने, ‘त्यस्तै पोसाक खरिदबाट बचेको पैसा पनि त्यही सभा हल निर्माणमा लगाइएको छ ।’
यस्तै प्राविधिक शिक्षा कार्यक्रमका संयोजक तापेश्वर यादवले पनि अनावश्यक खर्च भएको आरोपलाई निराधार भन्दै खारेज गरे । उनले आफू कर्मचारी भएको बताउँदै व्यवस्थापन समितिले दिएको आदेशअनुसार काम मात्र गरेको भन्दै आफूमाथि लागेका आरोपहरूबाट उनी पन्छिन खोजे । ‘म कर्मचारी हुँ, त्यो पनि बाहिरबाट आएको । मैले आदेशअनुसार काम गर्ने हो,’ उनले भने ।
यद्यपि रामायण चौधरीलगायतको दाबीलाई समर्थन गर्ने आधारहरू देखिँदैनन् । ६ जना शिक्षकको पोसाक खरिदका लागि ३ लाख रुपैयाँ खर्चको औचित्य पुष्टि गर्न नसकिने अभिभावक वीरेन्द्र चौधरीले बताए । ‘कुन ब्रान्डको कपडा खरिद गरेका होलान् ? नेपाल सरकारले बनाएको मापदण्ड बाहिर गएर पक्कै पनि खरिद गर्न मिल्दैन, तर यहाँ त्यस्तै भएको छ । यसको औचित्य पुष्टि कसरी गर्ने ?,’ वीरेन्द्र चौधरीले प्रश्न गरे ।
अभिभावक शिक्षक समितिका अध्यक्ष नन्दलाल चौधरीले पनि इभेन्ट परियोजनाअन्तर्गतका काम गुणस्तरहीन भएको बताए । उनले पनि कम खर्च गरेर बढी देखाइएको आरोप लगाए । उनले एक वर्षदेखि विद्यालयमा अभिभावक शिक्षक समितिको बैठक समेत नबसेको बताए । व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष र प्रधानाध्यापकलाई पटक–पटक आग्रह गर्दा पनि उनीहरूले बैठक नबोलाएको उनको गुनासो छ ।
‘विद्यालयमा कस्तो परियोजनाहरू सञ्चालन हुँदै छन् ?, के कति खर्च भयो ?, कस्तो काम भयो ? हामीले सबै जाने अधिकार छ,’ उनले भने, ‘यसका लागि बैठक बोलाउन आग्रह गर्दा अध्यक्ष र प्रधानाध्यापके आलटाल गर्छन् । म अभिभावक समितिको अध्यक्ष बनेदेखि एउटा बैठक पनि बसेको छैन ।’
मेयरलाई मतलब छैन
पर्सागढी नगरपालिकाका मेयर गोकर्ण पाठनले जनता माध्यमिक विद्यालयमा सञ्चालित इभेन्ट परियोजनाअन्तर्गत भएका कामसँग आफ्नो सरोकार नभएको बताए । परियोजनाले पालिकासँग समन्वय नै नगरी पैसा सोझै विद्यालयलाई पठाएकोले त्यसअन्तर्गत भएका कामको विषयमा आफू जबाफदेही नभएको उनको भनाई थियो । यद्यपि स्थानीयहरूले गरेको गुनासोको आधारमा अध्ययन गर्नका आफूले विद्यालयबाट फाइलहरू मगाएको उनले बताए ।