वीरगन्ज । वीरगन्ज महानगरपालिकामा खाने पानीको स्रोत दिनप्रतिदिन सुक्दै गएको छ, तर स्थानीय सरकार भने वर्षाको पानी निकास व्यवस्थापनमा मात्र केन्द्रित देखिएको छ। गर्मी बढेसँगै पानीको अभाव झन् चर्किएको छ भने नगरवासीहरू दैनिकी संचालन गर्न समेत हैरान हुन थालेका छन्।
महानगरपालिकाभित्रका विभिन्न वडाहरू, बाहिरी ग्रामीण भेगहरूमा, खाने पानीको समस्या विगतका वर्षहरूमा जस्तै यस वर्ष पनि गम्भीर बन्दै गएको छ। कतिपय बासिन्दा घण्टौं पैदल हिंडेर पानी खोज्न बाध्य छन् भने कतिपयले महँगोमा ट्यांकर पानी किन्नुपर्ने स्थिति भोगिरहेका छन्।
स्थानीय नागरिकहरुको गुनासो छ – “हामीलाई दिनमा एक घण्टा पनि सफा खानेपानी आउँदैन, इनार र नलसरो त प्रायः सुकिसके। गर्मी बढ्दै जाँदा समस्या झनै बढ्ने हो कि भन्ने डर लागेको छ।”
खाने पानीका समस्या दीर्घकालीन तर सधैँ उपेक्षित
विशेषज्ञहरूका अनुसार वीरगन्ज क्षेत्रको भूगर्भीय पानीको सतह विगत केही वर्षदेखि निरन्तर ओरालो लागेको छ। वर्षेनी बढ्दो जनसंख्या, अनियन्त्रित धरातलीय उत्खनन र जल स्रोतहरूको संरक्षणमा ध्यान नपुगेका कारण पानीको संकट भयावह बन्दै गएको हो।
तर, यी दीर्घकालीन समस्याको समाधान खोज्न महानगरपालिकाले कुनै ठोस योजना अघि नबढाएको स्थानीयवासीहरू आरोप लगाउँछन्। महानगरका अधिकांश स्रोत तथा ध्यान अहिले वर्षायाममा सहर डुबान नहोस् भनेर ढल निकास तथा सडक मरम्मतमा केन्द्रित देखिन्छ।
खाने पानीका लागि तयारी कहिले?
वीरगन्ज महानगरपालिकाका एक जना वडाध्यक्षले भने, “खाने पानी समस्याको दीर्घकालीन समाधानका लागि योजना बनाउने प्रयास भइरहेको छ, तर बजेट र स्रोत अभावले काम अघि बढ्न सकेको छैन।” तर स्थानीय बासिन्दाहरू भने तत्काल खाने पानी आपूर्ति सहज बनाउनका लागि अल्पकालीन उपायहरूको माग गर्दै आएका छन्।
उनीहरूको भनाइ छ कि कम्तीमा पानी ट्यांकरमार्फत आपूर्ति, सार्वजनिक इनारहरूको मर्मत तथा भूगर्भ जल पुनर्भरणका लागि विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु आवश्यक छ।
वातावरणविद्हरूको चेतावनी
पर्यावरणविद् तथा जल स्रोत विज्ञहरूले वीरगन्ज क्षेत्रका प्राकृतिक जल स्रोतहरू जोगाउन तत्काल पहल नगरे गम्भीर जल संकट आउने चेतावनी दिएका छन्। उनीहरूको भनाइमा, वर्षेनी बाढीपछिको निकास व्यवस्थापन मात्र नभई, वर्षात्को पानीलाई संकलन गरी भूगर्भीय जल पुनर्भरण गर्न आवश्यक छ। अन्यथा वीरगन्ज जस्तो तराई सहरमा समेत ‘जल अभाव’ को भयावह संकट निम्तिनेछ।
समाधानका बाटाहरू
विशेषज्ञहरूले सुझाव दिएका छन् कि वीरगन्जमा वर्षातको पानी संकलन र रिचार्ज प्रणाली (Rainwater Harvesting and Groundwater Recharge) लागू गर्नुपर्नेछ। साथै, पाइपबाट पानी वितरण प्रणालीलाई सुधार गर्दै, वैकल्पिक स्रोतहरू जस्तै सौर्य-आधारित पानी तान्ने प्रणालीको विकास गरिनुपर्नेछ।
स्थानीय सरकार, संघीय सरकार र नागरिकहरू सबै मिलेर खाने पानी संरक्षण र उचित व्यवस्थापनमा लागे मात्र दीर्घकालीन रूपमा समस्या समाधान हुन सक्ने देखिन्छ।
