वीरगञ्ज । बालविकासदेखि कक्षा पाँचसम्मका दलित बालबालिकाहरूलाई शिक्षामा सहयोग पुर्‍याउन ‘पिस फर दलित्स फाउन्डेशन नेपाल पर्सा’ ले दुई पालिकाका पाँच स्थानमा निश्शुल्क ट्युशन सञ्चालन गरिरहेको छ। जाडो मौसममा पनि बिहान र बेलुका दुई/दुई घण्टाको ट्युशन जारी छ। तर, उचित स्थानको अभावमा बालबालिकाहरूले चिसोमा खुला आकाशमुनि सडकमा बोरा बिछ्याएर ट्युशन पढ्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ।

पाँच स्थानमा निश्शुल्क ट्युशन
सखुवाप्रसौनी गाउँपालिकाका चार स्थान र वीरगञ्ज महानगरपालिकाको एक स्थानमा मुसहर, चमार, दुसाध, र मुस्लिम समुदायका बालबालिकाहरूले ट्युशन लिइरहेका छन्। अमेरिकामा र अस्ट्रेलियामा रहेका नेपालीहरूको आर्थिक सहयोगमा सञ्चालन हुने यो ट्युशन कार्यक्रममा हालसम्म स्थानीय पालिकाले कुनै सहयोग नगरेको फाउन्डेशनले जनाएको छ।

फाउन्डेशनका मधेस प्रदेश अध्यक्ष मनोज रामका अनुसार निश्शुल्क ट्युशनको व्यवस्थाले दलित बालबालिकाको विद्यालयमा टिकाइ दर ७० प्रतिशतले बढेको छ भने उत्तीर्ण हुने सङ्ख्या ६० प्रतिशतले वृद्धि भएको छ।

दलित समुदायको शिक्षामा सुधार
शिक्षामा कमजोर, आर्थिक अभाव र अन्य समुदायबाट हुने हेपाइका कारण दलित बालबालिकाको भागीदारी न्यून रहेको तर ट्युशनका कारण अवस्था क्रमिक रूपमा सुधारिएको अध्यक्ष रामले बताए। ट्युशनले दलित बालबालिकाको विद्यालयमा पहुँच बढाउनुका साथै अन्य समुदायका बालबालिकाहरूसँगको समान सहभागिता सुनिश्चित गरेको छ।

मौसम र व्यवस्थापनको चुनौती
बिहान ७ बजेदेखि ९ बजेसम्म र साँझ ४ बजेदेखि ६ बजेसम्म सञ्चालन हुने ट्युशन खुला आकाशमुनि सडक र चौरमा चलाउनुपर्ने बाध्यता रहेको अध्यक्ष रामले बताए। वर्षायाममा ट्युशन प्रभावित हुने भए पनि अन्य समयको प्रतिकूल मौसमका बीच निरन्तरता दिन फाउन्डेशन प्रयासरत रहेको छ।

जाडोयाममा विद्यार्थीको उपस्थितिमा कमी आएको भए पनि उचित व्यवस्थापनका लागि पालिकाहरूले कुनै पहल नगरेकोमा फाउन्डेशनले गुनासो गरेको छ।

तीन तहका सरकारप्रति गुनासो
अध्यक्ष रामका अनुसार केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय तहका निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरूले दलित समुदायका शिक्षामा लगानी गर्नेतर्फ चासो देखाएका छैनन्। “कम्तीमा शिक्षामा पहुँच बढाउन बजेट विनियोजन गर्नुपर्छ,” उनले भने।

पर्सा जिल्लाका १४ पालिकामध्ये पर्सागढी र सखुवाप्रसौनीमा दलितहरूको बसोबास धेरै छ। जिल्लाको कुल जनसङ्ख्याको झन्डै ३० प्रतिशत अर्थात् करिब डेढ लाख दलित रहेका अध्यक्ष रामले जानकारी दिए।

निश्शुल्क ट्युशनले बालबालिकाको भविष्य निर्माणमा सहयोग
हाल करीब हजारभन्दा बढी दलित बालबालिकाहरू निश्शुल्क ट्युशनबाट लाभान्वित भइरहेका छन्। होमवर्क गर्न, नबुझेका कुरा सिक्न र पढाइमा निरन्तरता राख्न यसले ठूलो सहयोग पुर्‍याएको अध्यक्ष रामले बताए।

“स्थानीय पालिकाले सहयोग नगरे पनि हामीले यो अभियान जारी राखेका छौँ,” उनले भने, “तर, सबै तहका सरकार र जनप्रतिनिधिहरूले दलितहरूको शिक्षालाई प्राथमिकतामा राख्नु आवश्यक छ।”