वीरगंज | जितिया पर्व विशेष गरी मैथिल, थारु, भोजपुरी, र मधेसी समुदायमा धूमधामका साथ मनाइने महत्वपूर्ण पर्व हो। यो पर्व विशेषतः माताहरूले आफ्नो सन्तानको दीर्घायु, सुख, शान्ति र समृद्धिका लागि कठोर उपवास बसी मनाउँछन्। आश्विन कृष्ण पक्षको सप्तमीदेखि नवमीसम्म तीन दिन लामो यो पर्वले धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व बोकेको छ।

पहिलो दिनलाई ‘नहाय-खाय’ भनिन्छ, जहाँ माताहरू पवित्र जलमा स्नान गरी शुद्ध भोजन गर्छन्। दोस्रो दिन अर्थात् अष्टमीका दिन उपवास सुरु हुन्छ, जसलाई निराहार व्रत भनिन्छ। यस दिन माताहरूले जलसमेत ग्रहण नगरी आफ्नो सन्तानको रक्षा र समृद्धिका लागि भगवान् जितमाहनको पूजा-अर्चना गर्छन्। अष्टमीको रातमा ‘जितिया कथा’ सुन्ने र सुनाउने परम्परा छ, जसमा भगवान् जितमाहनको कथा सुनाएर माताहरूले आफ्नो व्रतको महत्त्वलाई अझ बढी बल पुर्याउँछन्। तेस्रो दिन, नवमीमा, माताहरूले उपवास तोड्ने अर्थात् पारण गर्ने परम्परा अनुसार प्रसाद ग्रहण गर्छन्।

जितिया पर्वको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि महाभारतकालसँग जोडिएको छ। पौराणिक कथन अनुसार, भगवान् जितमाहनले आफ्ना भक्तहरूलाई संकटबाट मुक्ति दिनु भएको थियो, जसको सम्झनामा यो पर्व मनाइन्छ। सन्तानप्रतिको मातृ स्नेह, आस्था र त्यागको प्रतीकका रूपमा यो पर्व आज पनि मधेसी समुदायमा गहिरो प्रभाव राख्दछ।

जितिया पर्वले परिवार, समाज, र धार्मिक आस्थाको प्रतीकका रूपमा शुद्धता, आत्मनियन्त्रण, र समर्पणलाई महत्व दिन्छ।