वीरगंज | नेपालको आर्थिक, सामाजिक, र शैक्षिक परिदृश्यमा धेरै परिवर्तनहरू भएका छन्। यस परिवर्तनको एक महत्वपूर्ण पक्ष भनेको उच्च शिक्षा र रोजगारीका लागि बिदेसिने नेपाली विद्यार्थीहरूको संख्या हो। पढाइसँगै काम गरेर आफ्नो जीवनस्तर उकास्ने सपना बोकेर हजारौँ नेपाली विद्यार्थीहरू बिदेसिनु एउटा आम प्रवृत्ति बन्दै गएको छ। यस लेखमा, हामी बिदेसिने नेपाली विद्यार्थीहरूको कारण, गन्तव्य देशहरू, तिनीहरूको अनुभव र सामना गर्ने चुनौतीहरू लगायतका विविध पक्षहरूको विस्तृत चर्चा गर्नेछौं।
विदेश जाने प्रमुख कारणहरूमा उच्च शिक्षाको खोजी, आर्थिक सुधारको प्रयास, अन्तर्राष्ट्रिय अनुभवको प्राप्ति, र भविष्यको सुरक्षित सुनिश्चितता समावेश छन्।
नेपालमा उच्च शिक्षा प्राप्तिका लागि उपलब्ध अवसरहरू सीमित छन्। प्राविधिक र व्यावसायिक शिक्षामा गुणस्तरिय विकल्पहरू कम छन्। विदेशी विश्वविद्यालयहरूले प्रदान गर्ने गुणस्तरीय शिक्षा र विश्वव्यापी मान्यताले नेपाली विद्यार्थीहरूलाई आकर्षित गरेको छ।
विदेशमा पढाइसँगै काम गर्न पाउने अवसरले धेरै नेपाली विद्यार्थीहरूको आर्थिक भविष्यलाई सुरक्षित बनाउन सहयोग पुर्याएको छ। उच्च शिक्षाका लागि खर्च जुटाउन र आफ्नो परिवारलाई आर्थिक सहयोग पुर्याउन विद्यार्थीहरूले विदेशमा काम गर्न रुचाएका छन्।
अन्तर्राष्ट्रिय अनुभवले विद्यार्थीहरूलाई विभिन्न संस्कृतिहरू बुझ्न, नयाँ मित्रता बनाउन, र विश्वव्यापी परिप्रेक्ष्य विकास गर्न मद्दत गर्दछ। यस प्रकारको अनुभवले उनीहरूको व्यक्तिगत तथा व्यावसायिक जीवनमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने विश्वास गरिएको छ।
सरकारी तथ्यांक र विभिन्न अध्ययनहरूका अनुसार, नेपालबाट बिदेश जाने विद्यार्थीहरूको संख्या वार्षिक रूपमा बढ्दै गएको छ। सन् २०२३ मा मात्र ७०,००० भन्दा बढी विद्यार्थीहरू उच्च शिक्षा र कामको खोजीमा विदेश गएका थिए। ती मध्ये, अष्ट्रेलिया, अमेरिका, क्यानडा, जापान, र युरोपेली देशहरू प्रमुख गन्तव्य हुन्।
अष्ट्रेलिया नेपाली विद्यार्थीहरूको प्रमुख गन्तव्य हो। शिक्षा र रोजगारीका अवसरहरूले भरिपूर्ण अष्ट्रेलियामा सन् २०१९ मा मात्र ४७,००० भन्दा बढी नेपाली विद्यार्थीहरूले भर्ना लिएका थिए। अष्ट्रेलियामा अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूले प्रति साता २० घण्टासम्म काम गर्न पाउने प्रावधानले धेरैलाई आकर्षित गरेको छ।
अष्ट्रेलियामा अध्ययन गरिरहेकी एक २२ वर्षीया नेपाली विद्यार्थी तारा भन्छिन्, “यहाँको शिक्षा प्रणाली र काम गर्ने अवसरले मलाई धेरै आकर्षित गरेको हो। मैले प्रति साता २० घण्टा काम गरेर आफ्नो खर्च व्यवस्थापन गर्न सक्षम भएकी छु। यसले मेरो भविष्यको लागि महत्वपूर्ण अनुभव बटुल्न मद्दत गरेको छ।”
अमेरिका र क्यानडा पनि नेपाली विद्यार्थीहरूको लागि लोकप्रिय गन्तव्य बनेका छन्। सन् २०२२ मा मात्र ११,००० भन्दा बढी नेपाली विद्यार्थीहरूले अमेरिकी विश्वविद्यालयहरूमा भर्ना भएका थिए। यी देशहरूमा विद्यार्थीहरूले प्रतिमहिना औसत $१५००-$२००० कमाउन सक्नेछन्, जसले आफ्नो पढाइ खर्चलाई धान्न र बचत गर्न मद्दत गर्दछ।
सञ्जय, एक २४ वर्षीय विद्यार्थी, हाल क्यानडामा उच्च शिक्षा लिइरहेका छन्। उनले भने, “यहाँको पढाइ र काम गर्ने वातावरण उत्कृष्ट छ। मैले यतिखेर आफ्नो पढाइसँगै काम गर्दै आफ्ना खर्चहरू धान्न सक्षम भएको छु। भविष्यमा यो अनुभवले मलाई ठूलो लाभ पुर्याउने छ।”
जापानमा उच्च शिक्षा प्राप्त गर्न जाने नेपाली विद्यार्थीहरूको संख्या पनि उल्लेखनीय छ। जापानमा विद्यार्थीहरूले भाषा सिक्ने क्रममा र बिद्यार्थी भिसामा रहेर काम गर्ने अवसर पाउँछन्। विशेषगरी, रेस्टुरेन्ट, खुद्रा पसल, र कारखानाहरूमा काम गर्ने मौका पाउँदा, उनीहरूको मासिक आम्दानी ¥१५०,००० देखि ¥२००,००० सम्म हुने गरेको छ।
भाषा सिक्न चुनौतीपूर्ण भए पनि विद्यार्थीहरूले समयसँगै जापानी भाषा र संस्कृति बुझ्ने प्रयास गर्दै आएका छन्। भाषा विद्यालयहरू र साथीहरूको सहयोगले विद्यार्थीहरूलाई भाषा सिक्न मद्दत पुर्याउँछ।
युरोपका विभिन्न देशहरूमा पनि नेपाली विद्यार्थीहरूको आकर्षण बढेको छ। जर्मनी, फ्रान्स, नेदरल्याण्ड्स लगायतका देशहरूमा विद्यार्थीहरूले भाषा सिक्न र पढाइसँगै काम गर्न पाउँछन्। यी देशहरूमा प्रति घण्टा €१०-€१५ सम्मको कमाई गर्न सकिन्छ, जसले उनीहरूको खर्च व्यवस्थापनमा सहयोग पुर्याउँछ।
विद्यार्थीहरूको व्यक्तिगत अनुभवले उनीहरूको बिदेसिने निर्णयमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। यहाँ केही विद्यार्थीहरूको अनुभव प्रस्तुत गरिएको छ:
ताराले अष्ट्रेलियामा पढाइ र कामको सन्तुलन राम्रोसँग मिलाएको बताएकी छन्। उनले भनिन्, “मलाई यहाँको जीवनशैली मन परेको छ। म आफ्नो खर्च धान्न सक्षम भएकी छु र नयाँ अनुभवहरू बटुल्दैछु।”
सञ्जयले क्यानडामा पढाइ र कामलाई सन्तुलनमा राख्न सक्षम भएको बताए। उनले भने, “यहाँको वातावरणले मलाई धेरै आत्मविश्वासी बनाएको छ। मैले यहाँ काम गरेर आफ्नो खर्च व्यवस्थापन गर्न सक्षम भएको छु र भविष्यको लागि बचत पनि गर्न सकिरहेको छु।”
विदेशमा पढाइसँगै काम गर्दा विभिन्न चुनौतीहरू आउन सक्छन्। भाषा समस्या, सांस्कृतिक भिन्नता, र काम र पढाइको सन्तुलन राख्न गाह्रो हुने समस्याहरू प्रमुख हुन्। यद्यपि, यी चुनौतीहरूलाई पार गर्नका लागि धेरै विद्यार्थीहरूले आफ्नो समुदाय, विश्वविद्यालय, र साथीहरूको सहयोग लिइरहेका छन्।
विदेशमा भाषा र संस्कृति भिन्न हुनाले चुनौतीपूर्ण हुन्छ। विद्यार्थीहरूले भाषा सिक्न र सांस्कृतिक अनुकूलन गर्न समय लाग्न सक्छ। यसलाई समाधान गर्न भाषा विद्यालयहरू, स्थानीय समुदाय, र साथीहरूको सहयोग लिइन्छ।
काम र पढाइको सन्तुलन राख्न गाह्रो हुन्छ। विद्यार्थीहरूले समय व्यवस्थापन, प्राथमिकता निर्धारण, र मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल गर्नुपर्छ। विश्वविद्यालयहरूले प्रदान गर्ने परामर्श सेवाहरू र साथीहरूको सहयोगले यसमा मद्दत पुर्याउँछ।
विद्यार्थीहरूको विदेश जाने निर्णयले पारिवारिक र सामाजिक प्रभाव पनि पार्दछ। परिवारमा आर्थिक सुधार, सामाजिक प्रतिष्ठा, र नयाँ अवसरहरूको खोजी हुन्छ।
विदेशमा पढाइ र काम गरेर विद्यार्थीहरूले आफ्नो परिवारलाई आर्थिक सहयोग पुर्याउँछन्। विदेशमा कमाएको पैसाले परिवारको आर्थिक स्थिति सुधार गर्न मद्दत गर्दछ।
विदेशमा उच्च शिक्षा प्राप्त गरेका विद्यार्थीहरूको समाजमा उच्च सम्मान हुन्छ। उनीहरूको अनुभव र ज्ञानले समाजलाई सकारात्मक प्रभाव पार्दछ।
विद्यार्थीहरूले विदेशमा सिकेको ज्ञान र अनुभवलाई नेपाल फर्केर प्रयोग गर्न सक्छन्। यसले नयाँ अवसरहरूको सृजना गर्न मद्दत गर्दछ।
पढाइसँगै कमाउने आसमा बिदेसिने नेपाली विद्यार्थीहरूको संख्या दिनप्रतिदिन बढिरहेको छ। यो क्रमले नेपाली समाज र अर्थतन्त्रमा पनि असर पारिरहेको छ। विद्यार्थीहरूले उच्च शिक्षा र अन्तर्राष्ट्रिय अनुभवको साथसाथै आर्थिक स्वावलम्बन पनि मिलिरहेको छ।
विद्यार्थीहरूले विदेशमा अध्ययन र काम गरेर प्राप्त गरेको अनुभवले उनीहरूको व्यक्तिगत तथा व्यावसायिक जीवनमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ। उनीहरूले नेपाल फर्किएर आफ्नो ज्ञान र अनुभव प्रयोग गरेर देशको विकासमा पनि योगदान पुर्याउने अपेक्षा गर्न सकिन्छ। यसरी, धेरै विद्यार्थीहरूले आफ्नो भविष्यको उज्ज्वल सपना साकार गर्नको लागि बिदेसिने क्रम जारी नै रहनेछ।
यस प्रवृत्तिलाई व्यवस्थापन गर्न र विद्यार्थीहरूको भविष्य सुरक्षित बनाउन सरकार, शैक्षिक संस्थान, र समाजले सहकार्य गर्न आवश्यक छ। विदेशमा अध्ययन र काम गर्दा आउने चुनौतीहरूलाई सामना गर्न तयार रहनु आवश्यक छ, तर यी चुनौतीहरूलाई पार गर्दै विद्यार्थीहरूले आफ्नो सपना साकार गर्न सक्छन्।
नेपाली विद्यार्थीहरूको विदेश जाने यो क्रमले देशलाई अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा पहिचान गराउन, सामाजिक र आर्थिक अवस्थामा सुधार ल्याउन, र भविष्यको लागि नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्न मद्दत गर्नेछ। यद्यपि, यस प्रक्रियामा आएको चुनौतीहरूलाई सही तरिकाले व्यवस्थापन गर्न सकेमा मात्रै विद्यार्थीहरूको सपना सफलतामा परिणत हुनेछ।
