वीरगंज। फाइबर इन्टरनेट आजकलको समयमा निकै लोकप्रिय छ । केही वर्ष अघिसम्म ब्रोडब्याण्ड इन्टरनेट कनेक्सन फाइबरमा आधारित कमै मात्र हुने गर्दथ्यो ।बरु वायरलेस तथा वाईम्याक्स अथवा सामान्य केवल मार्फत प्रयोगकर्तालाई इन्टरनेट उपलब्ध गराइन्थ्यो । अहिले बजारमा फाइबर इन्टरनेटको माग निकै बढेको छ ।यसको कारण के हो भने फाइबर इन्टरनेटबाट स्पिड निकै फास्ट प्राप्त गर्न सकिन्छ अर्थात यसबाट धेरैभन्दा धेरै डेटा ट्रान्सफर गर्न सकिन्छ । भलै एउटा सामान्य प्रयोगकर्ताका लागि फाइबर इन्टरनेट नयाँ नै हो ।

तर इन्टरनेटको दुनियाँमा भने फाइबर इन्टरनेट निकै धेरै अगाडि देखि नै प्रयोग हुँदै आएको छ । त्यसो त सन् १९५० मै मेडिकल प्रयोजनका लागि फाइबर केबल तयार पारिएको थियो ।ठूलो सर्जरी नगरिकनै फाइबर केवलको माध्यमबाट डाक्टरहरुले बिरामीको शरीरभित्र हेर्न सकुन् भनेरै यसको आविष्कार गरिएको थियो । एक किसिमले भन्ने हो भने सारा विश्वमा जुन इन्टरनेटको जालो छ, त्यो फाइबर बिना संभव थिएन ।फाइबर विश्वभरमा एउटा माकुराको जालोजस्तै विच्छ्याइएको छ र यसैकारण तपाईंसम्म इन्टरनेट पुगिरहेको हुन्छ । आज हामी तपाईंलाई यो अप्टिकल फाइबर प्रविधिले कसरी काम गर्दछ भन्ने बारेमा बताउँदै छौं ।

के हो अप्टिकल फाइबर ?

फाइबर अप्टिक्सलाई तपाईं ट्रान्समिसनको माध्यमको रुपमा बुझ्न सक्नुहुन्छ । अथवा भनौं तपाईं यसलाई एउटा पातलो पाइपको रुपमा लिन सक्नुहुन्छ ।जसमाप्रकाशको गतिमा डेटा अर्थात सूचनाले यात्रा गर्दछ । फाइबर केवल रौंभन्दा पनि पातला हुने गर्दछन् र यी निकै लामा हुन्छन् ।एकसाथ कयौं रौं जस्तै फाइबर अप्टिक्समा एउटा आउटर लेयर अथवा बाह्य कवचले संरक्षण प्रदान गरिन्छ । ता कि यी टुट्न नसकुन् ।

फाइबरलाई एउटा बण्डलको रुपमा राख्ने गरिन्छ र यिनलाई अप्टिकल केबल भनिन्छ । फाइबर अप्टिक्सको विशेषता नै के छ भने यी निकै लामो दूरीसम्म प्रकाशको माध्यमबाट डेटा लैजाने गर्दछन् ।किन भने प्रकाशको स्पिड अर्थात गति निकै धेरै फास्ट हुने गर्दछ । त्यसैले अप्टिकल फाइबरलाई डेटा ट्रान्समिट गर्नका लागि प्रयोगमा ल्याउने गरिन्छ ।

यदि तपाईंले फाइबर अप्टिक्सलाई ध्यानपूर्वक हेर्नुभयो भने तपाईंले रौंभन्दा पनि पातला तारभित्र खाली भाग हुने गर्दछ । यदि तपाईंले यसको खाली भागमा एक छेउबाट तपाईंले लेजर लाइट लगाउनु भयो भने दोस्रो छेउमा देख्न सक्नुहुनेछ ।

यस्तो विधि त्यतिखेर प्रयोग गरिन्छ, जब अप्टिकल फाइबर कहिँ कतै चुँडिएको हुन्छ अथवा यसमा कुनै समस्या आएको हुन्छ । एउटा केबलभित्र एकभन्दा धेरै फाइबर स्ट्याण्ड हुने गर्दछन् ।

यतिसम्म कि जुन केबल समुद्रभित्र बाट जाने गर्दछन्, त्यसमा हजारौं पातला पातला फाइबर हुने गर्दछन् । जसलाई एउटा केबलभित्र राखिएको हुन्छ ।

यिनलाई प्राविधिक भाषामा कोर भन्ने गरिन्छ । यस हिसाबले एउटा केबलमा १० फाइबर गइरहेका छन् भने तपाईं त्यसलाई १० कोरको अप्टिकल फाइबर भन्न सक्नुहुन्छ ।

यिनलाई तपाईंले एकदमै नजिकबाट नियाल्नु भयो भने सिसा समेत देख्न सक्नुहुनेछ । यसबाहेक त्यसमा कोर, क्ल्याडिङ र बफर कोटिङ पनि हुन्छन् ।

कोर अर्थात फाइबरभित्र पातला पातला सिसा हुन्छन्, त्यसैमार्फत प्रकाशले यात्रा गर्ने गर्दछ । प्रकाश यहाँबाट परावर्तन भएर कोरसम्म पुग्न सकोस् र भित्रै रहोस् भन्नका लागि यसमा क्ल्याडिङ, आउटर अप्टिकल मेटेरियल प्रयोग गरिएको हुन्छ ।

बफर कोटिङ एउटा प्लास्टिक कोटिङ हो, जसले फाइबरमा क्षति पुग्नबाट जोगाउने गर्दछ । यसभन्दा बाहिर आउटर लेयर हुने गर्दछ, जसलाई ज्याकेट समेत भन्ने गरिन्छ ।

फाइबर अप्टिक्सले कसरी गर्छ काम ?

तपाईं यसलाई एउटा पाइपको रुपमा बुझ्न सक्नुहुन्छ । जसमा प्रकाशको माध्यमबाट डेटा ट्रान्समिट अर्थात प्रशारण हुने गर्दछ ।

फाइबर अप्टिक्सको पर्खाललाई यसरी डिजाइन गरिएको हुन्छ ताकि प्रकाश यससँग ठोक्किएर निकै टाढा टाढासम्म जान सकोस् र यताउता फैलिन नसकोस् ।

यदि तार कहिँ कतै मोडियो भने ? यस्तो अवस्थामा प्रकाश अगाडि जान सक्दैन । प्रकाश अगाडि जान नसक्नुको अर्थ इन्टरनेट बन्द हुन्छ ।

तर यस्तो किसिमको अवस्था आउन नदिनका लागि केबलभित्र क्ल्याडिङ हुने गर्दछ । जसको माध्यमबाट प्रकाश लगातार रुपमा ठोक्किँदै अगाडि बढ्ने गर्दछ ।

क्ल्याडिङलाई तपाईंले सिसाको पर्खाल पनि भन्न सक्नुहुन्छ । क्ल्याडिङले प्रकाशलाई सोस्न सक्दैन । त्यसैले नै प्रकाश अगाडि तर्फ गइरहेको हुन्छ । यसैकारणले नै प्रकाश हजारौं किलोमिटरसम्म सहजै यात्रा गर्न सक्छ ।

फाइबर अप्टिक किन सुरक्षित र फास्ट हुन्छ ?

अघि भनिए जस्तै, यहाँ प्रकाशको माध्यमबाट डेटाले यात्रा गर्दछ । ज्ञात रहोस् भ्याकुम अर्थात खुल्ला स्थानमा प्रकाशको गति करिब तीन लाख किलोमिटर प्रति सेकेन्डसम्म हुने गर्दछ ।

यस्तो अवस्थामा तपाईं अन्दाज गर्न सक्नुहुन्छ कि डेटा यसमा कति तीव्र रुपमा यात्रा गर्न सक्दछ । प्रकाशभन्दा छिटो अहिलेको समयमा कुनै चिज छैन र फाइबर अप्टिक्समा यसैको प्रयोग गरिन्छ ।

परम्परागत इन्टरनेट केवलको कुरा गर्ने हो भने त्यसमा इलेक्ट्रिकल सिग्नल अर्थात संकेतबाट ट्रान्समिसन हुने गर्दछ । जुन प्रकाशको तुलनामा निकै स्लो अर्थात धिमा हुने गर्दछ ।

कपर अर्थात तामा तथा स्याटेलाइटको तुलनामा समेत फाइबर अप्टिक केबलले तीव्र रुपमा डेटा ट्रान्समिट गर्न सक्छ । फाइबर अप्टिक्सको डेटा सेक्युरिटीको हिसाबमा समेत निकै उत्तम मान्ने गरिन्छ ।

किन कि फाइबर अप्टिक केबललाई ह्याक गर्न सक्नु पनि स्याटेलाइट वा तामाको तारको तुलनामा समेत निकै मुस्किल कार्य हो ।