वीरगन्ज २५ सिर्सियास्थित सुक्खा बन्दरगाह अब चौबिसै घण्टा संचालन हुने भएको छ। राति बन्द हुने समय यार्ड ब्यवस्थापनमा उपयोग गर्ने नयाँ कम्पनी ‘प्रिस्टाइन भ्याली ड्राइपोर्ट प्रालि’ले सुरु गरेको छ। ‘१६ वर्ष अगाडिको संरचना हो, अहिले यहाँ भएर हुने कारोबारको आकार बढेको छ, त्यस कारण यहाँबाट प्रदान हुने सेवालाई प्रभावकारी बनाउन सुक्खा बन्दरगाह यार्डभित्र खासखास ब्यवस्थापकीय सुधार हामीले गरेका छौं,’ कम्पनीका निर्देशक अमित कुमारले भने, ‘त्युमध्ये प्रमुख हो चौबिसै घण्टा संचालन।’
यसबाट सेवाग्रहीले पाउने सेवा छिटोछरितो र प्रभावकारी हुने कम्पनीको दावी छ। साबिक अवस्थामा सुक्खा बन्दरगाह बिहान ८ बजेदेखि संचालनमा आउने र राति ८ बजेपछि बन्द हुने गरेको थियो। अहिले पनि सुक्खा बन्दरगाहकस्थित भन्सार कार्यालयमार्फत हुने कार्य संचालन भने साबिकसरह नै रह्ने भए पनि रातिको बाँकी समय यार्ड ब्यवस्थापनमा खर्चिने भएको छ। सुक्खा बन्दरगाह संचालनमा कन्टेनरको जाम समस्याको रुपमा बारम्बार आउने गरेको थियो।
त्यस्तै आयातकर्ताले आफूले मगाएको मालसमान लैजान चाहेमा कन्टेर खोज्नै एकदुई दिन समय लाग्ने। कन्टेनर फेला परेपछि अरु कन्टेनरहरुको बीचमा घेंरिएको अवस्थामा हुँदा थप समय लाग्ने। र, यसले गर्दा त्यहाँको समग्र प्रक्रिया नै प्रभावित हुने र ढिलाई हुने गरेको थियो। यि सबैको समाधान गर्न राति कन्टेनरहररुलाई ठिक ठाउँमा मिलाउन, अर्को दिन भन्सार भएर निस्किने कन्टेर राति नै छुट्याएर ठिक पारेर राख्ने जस्ता काम रातमा नै हुने भएपछि सहज हुने कम्पनीको दावी छ।
पहिलेको भन्दा यहाँको सेवामा केही फरक देखिएको आयातकर्ताहरुले पनि बताएका छन्। ‘निजी क्षेत्रको कम्पनी भएकोले पनि होला केही फरक देखिएको छ। पहिले भारतको सरकारी स्वामित्व भएको कम्पनीले यसलाई चलाउन त्यसको आफ्नै शैली थियो,’ वीरगन्ज उद्योग बाणिज्य संघका पूर्व अध्यक्ष समेत रहेका एक जना आयातकर्ता प्रदीप केडियाले भने, ‘तर अहिले नै एकदम सुधार भयो भन्नु हतार होला अहिले कोरोनाले गर्दा ब्यपार घटेको बेला सुक्खा बन्दरगाहमा पनि कार्गो घटेको छ। पुर्ण आकारमा कारोबार भएको बेला अहिलेकोजस्तो सेवा र ब्यवस्थापन कायम रह्यो भने सुधार भइसक्यो भन्ने हुन्छ।’
केडियाले भनेजस्तै समुद्रपारीबाट कन्टेनरबन्द समानको आयातमा अहिले कमी आएको छ। नेपाल पारवहन तथा गोदाम व्यवस्था कम्पनीको भारतको कोलकातास्थित कार्यालयका अनुसार नेपाल आउने कन्टेनर २३.२३ प्रतिशतको कमी आएको छ। अहिले औसत रुपमा दैनिक करिब सवा २ सय कन्टेनरहरु नेपाल भित्रिएको तथ्यांक छ। पोहोर यस्तो बेला करिब ३ सय कन्टेनर नेपाल भित्रिएका थिए। अहिले ‘रेक’ (मालवाहक रेल)को आवागमन र कार्गो ह्याण्डलिङ्गमा देखिएको सुधारलाई कायम राख्न कम्पनीलाई चुनौति रहेको उनको भनाई छ।
सुक्खा बन्दरगाह यार्डमा अहिले कन्टेनरलाई आकार र किसिमले छुट्याएर राख्न थालिएपछि आफूहरुलाई काम गर्न पनि सहज भएको त्यहाँका कर्मचारीहरुले बताएका छन्। कन्टेनरहरु दुई आकारका हुन्छन् २० फिट इकाई र ४० फिट इकाइ। मालसमान आयात भएर आएका भर्ती कन्टेनरको संख्या सबैभन्दा बढी हुन्छ। फिर्ता जाने कन्टेर दुई थरिका हुन्छन् एउटा खाली नै फिर्ता हुने अर्को निर्यातका मालबस्तु बोकेका।
यि सबैलाई प्राथमिक्ता, आकार र प्रकारअनुसार मिलाएर राख्न अहिले चौबिसै घण्टा सुक्खा बन्दरगाहमा काम संचालनले सघाउ पुगेको कम्पनीको दावी छ। ‘आयातकर्ताले कन्टेनर लैजानु छ भने राति नै एउटा इमेल पठाएर त्यसको जानकारी गराए भने हामीले राती उसको कन्टेनर खोजेर ठिक पारेर राखिदिन्छौं,’ निर्देशक कुमारले भने, ‘हामीले यसलाई थप ब्यवस्थित बनाउन २ थरी सफ्टवेयर बनाउन लागेका छौं। एउटाले समग्र प्रक्रियालाई स्वचलित (अटोमेशन) गर्छ, जसले सेवाग्राही र हामीबीच सही जानकारी आदानप्रदान गराउने छ। अर्कोले कन्टेनरको अवथिती जान्न सकिने छ।’
यसबाट सेवाग्राही ब्यपारी र कम्पनी दुबैलाई सहज हुने र लाग्ने समय घटेर लागत पनि कम हुने उनले दावी गरे।
