धान रोपाईं सकिएको एक महिनामा किसानलाई युरिया मलको आवश्यकता पर्ने भए पनि यो वर्ष मुलुक भर नै किसानले चरम अभाव झेल्नु परेको छ। खेतमा मल हाल्न बितिसक्दा पनि सरकारले युरिया मल उपलब्ध गराउन नसक्दा किसान चिन्तित बनेका छन् भने मल लिनको लागि कोरोना भाइरसको प्रवाह नै नगरि घण्टौं लाइनमा बसेका छन् ।

सरकारसँग मलको मौज्दात नभएको र कोरोना भाइरसका कारण आयात गर्ने अवस्थामा रहेको मल पनि भारतमा नै रोकिएकाले अभाव भएको कृषि मन्त्रालयले जनाउँदै एक महिनामा ल्याउने बताएको थियो ।

अहिले साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशनले आयात गर्न लागेको मध्ये २५ सय टन युरिया मल मंगलबार वीरगञ्ज आइपुगेको छ । वीरगञ्ज आइपुगेको मल मोरङ, सुनसरी, झापा, राजविराज, पोखरा, रौतहट, सिन्धुली, मकवानपुर लगायतका १० जिल्लामा वितरण गरिने भएको छ।

भारतको कोलकतामा आएर रोकिएको मल मध्ये १३ सय टन युरिया मल विराटनगरका लागि हिंडेको र त्यसमध्ये ६ सय टन मल विराटनगरमा आइपुगेको साल्ट ट्रेडिङले जनाएको छ । कर्पोरेशनको गतवर्षको थप कोटा २१ हजार ५ सय टन र चालू आवको ११ हजार ६ सय टन मल गरी ३२ हजार १ सय टन युरिया मल कलकत्तामा लकडाउनका कारण करिब ३ महिनादेखि अड्किएको थियो। लकडाउन खुकुलो भएसँगै मल नेपाल भित्रन सुरू गरेको छ। करिब ३ हप्तामा सबै मल कलकत्ताबाट हिंडिसक्ने कृषि तथा पशुपंक्षी मन्त्रालयका प्रवक्ता डा हरिबहादुर केसीले बताएका छन् ।

त्यसपछि भने कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेडको मल आउन सुरु हुने कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयले जनाएको छ। कर्पोरेशनले लकडाउनमा अड्किएको ५० हजार टन डिएपी मल मध्ये ६ हजार टन काम नलाग्ने भएकाले नल्याइएको जानकारी दिएको छ।

यो वर्ष धान खेतीको लागि मल चरम अभाव भयो । नेपालको मल आयात गर्ने प्रमुख संस्था कृषि सामग्री केन्द्रले मल उपलब्ध गराउन नसक्दा देशभर भएको धान खेतीले मल पाउन सकेन। कृषि सामग्री केन्द्रले आयात गर्ने मल आउने अत्तोपत्तो अझैसम्म छैन । साल्ट ट्रेडिङले भने हरेक वर्ष समयमा नै मल उपलब्ध गराउँदै आएको छ । यो वर्ष भने कोरोना संक्रमण र त्यसपछि भएको विश्वव्यापी लकडाउनका कारण साल्ट ट्रेडिङको मल आउन पनि केही ढिलाइ छ।

गत आर्थिक वर्षमा साल्ट ट्रेडिङले ९७ हजार ५ सय मेट्रिक टन रासायनिक मल आयातको कोटा पाएको थियो । त्यसमा पछि सरकारले थप डीएपी २५ हजार मेट्रिकटन र युरिया २१ हजार मेट्रिक टन आयात गर्न कृषि तथा पशुपन्छी मन्त्रालयले अनुमति दियो । कृषि सामग्री केन्द्रको मल आयात नै नहुनु र साल्ट ट्रेडिङको पनि केही मल आयात नहुनुले अहिलेसम्म पनि देशभर मल अभाव नै छ । तर धानमा मल हाल्ने समय भने घर्किएको छैन।

मल वितरण गर्ने समय तालिका किसानलाई उपलव्ध गराइने

सरकारले आयात भएसँगै मल वितरण गर्ने समय तालिका किसानलाई उपलव्ध गराउने भएको छ । कोरोना भाइरस संक्रमण बढ्ने जोखिमसँगै मल वितरणको भीडभाड हुन नदिन ठाउँ अनुसारका किसानका लागि छुटछुट्टै मल वितरण गर्ने समय तालिका उपलव्ध गराउने भएको हो ।

कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय अन्तर्गत कृषि सामग्री व्यवस्थापन तथा प्रविधि शाखाले साल्ट्र ट्रेडिङ कर्पोरेशन र कृषि सामग्री कम्पनीसहित मातहतका निकायलाई आग्रह गरेको छ। मल वितरण गर्ने ठाउँमा किसानको अनिवार्य रुपमा प्रि-स्क्रिन टेस्ट (शरिरको तापक्रम नाप्ने, लक्षण पहिचान गर्ने) तथा व्यक्ति अभिलेख राख्ने जनाइएको छ ।

कृषि सहकारी, मल विक्रेता तथा सेवाग्राही किसानले पनि कोरोनाबाट जोगिन न्युनतम स्वास्थ्य मापदण्ड अपनाउनु पर्ने मन्त्रालयले जनाएको छ । कृषि मन्त्रालयले संक्रमणको जोखिम न्यूनीकरण गर्न मल आयात, ढुवानी तथा वितरणका लागि कोभिड–१९ सम्बन्धी सुरक्षा विधि समेत सार्वजनिक गरेको छ ।