कोरोना भाइरसको महामारीले सँसारभर समस्या भइरहँदा समाधानको उपाय पनि निकालिदैछ । यसको दीगो समाधानका लागि भ्याक्सिनको विकास भइरहेको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को पछिल्लो तथ्यांक अनुसार १६५ थरीका भ्याक्सिन विश्वभर विकास भइरहेका छन् । चार प्रकारका भ्याक्सिन अग्रपंक्तिमा छन् । तर, डब्लुएचओ प्रमुख टेड्रोस आडानोम गेब्रियससले कोरोना भ्याक्सिन जादुको छडी नभएको टिप्पणी गरेका छन् ।

हिजो प्रेस ब्रिफिङमा गेब्रियससले अहिलेको अवस्थामा खोप रोग निवारणका लागि जादुको छडी हुन नसक्ने बताए । उनले यो कहिले पनि जादुको छडी बन्न नसक्ने समेत टिप्पणी गरे । उनले रोकथामका उपाय अनुसार भौतिक दुरी कायम गर्ने देखि हात राम्ररी धुने र मास्क प्रयोग गर्न आग्रह गरे ।

विश्वभर कोरोना संक्रमित संख्या दुई करोड नजिक पुगिकेको र मृतक संख्या ७ लाख नजिक पुगिरहँदा गेब्रियससको पछिल्लो भनाई आएको हो । उनले विश्वका शक्तिशाली देशहरु खोपको दौडमा रहँदा उनीहरुप्रति लक्षित गर्दै खोप जादुको छडी नहुने बताइदिए ।अहिले सँसारभर चारवटा कम्पनि खोपको दौडमा अगाडि छन् । जसमध्ये रुसको गेमिलियाले केही दिनमै उत्पादन गर्न लागेको घोषणा गरिसकेको छ । अन्य तीन कम्पनि तेस्रो चरणको क्लिनिकल परीक्षणमा प्रवेश गरेका छन् । जसमध्ये युरोपको अक्सफोर्ड आस्ट्राजेनेका, अमेरिकाको मोर्डना र पिफिजर छन् । उनीहरुले प्रति महिना दशौं लाख डज उत्पादन गर्ने देखि लिनसक्ने बजारको तयारी समेत गर्दै आएका छन् । यसकारण पनि विश्वको ध्यान भ्याक्सिन विकासतर्फ गएको छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनको पछिल्लो सुचीमा १६५ थरीका भ्याक्सिन विश्वभर विकासका क्रममा छन् । त्योभन्दा बढी पनि हुनसक्ने तर सबै प्रारम्भिक चरणमा छन् । २३ थरी भ्याक्सिन क्लिनिकल परीक्षणको क्रममा छन् ।

यति धेरै प्रकारको भ्याक्सिनको विकास भइरहेपनि कमैमात्र सफल हुने सम्भावना रहन्छ । यो वर्षौ लामो प्रक्रिया हो जसमा ठुलो धनराशी र स्रोत खर्च हुन्छ । त्यसले भ्याक्सिन विकास अति जोखिमयुक्त हुन्छ । असफल भए करोडौं डलर र मिहेनत गुम्छ ।

भ्याक्सिन विकास कतै फेशन त बनिरहेको छैन भन्ने पनि देखिएको छ । स्वास्थ्य क्षेत्रको अनुसन्धानमा खासै सफलता नपाइरहेका देशहरु पनि भ्याक्सिन विकासमा जुटेका छन् । इजिप्ट, नाइजेरिया, थाइल्यान्ड, अर्जेन्टिना, बँगलादेशलगायतका देशहरु पनि लागेका छन् ।

भ्याक्सिन विकासमा ठुलो धनराशी खर्च भइरहेको छ । अमेरिकाको पिफिजर कम्पनिले अरबौं डलर धनराशी कमाउने योजना समेत बनाएको छ । १० करोड डोज भ्याक्सिनवापत् उसले झण्डै दुई अर्ब डलर कमाउने हिसाब निकालेको छ ।

अमेरिकाको मोर्डना कम्पनि पनि भ्याक्सिन विकासमा ढुक्क छ । उसले पनि अरबौं डलर आम्दानीको योजना बनाएको छ । १० करोड डोज भ्याक्सिन तयार गर्दा मोर्डनाले ५ अर्ब डलर कमाउने आँकलन गरिएको छ । उसले प्रति डोज भ्याक्सिनको ५० डलर मुल्य राख्नसक्ने जनाइएको छ । विश्वको खरबौ डलरको कोरोना भ्याक्सिनको बजारतर्फ बलिया देशको ध्यान गएको छ । उनीहरुले भ्याक्सिन विकास भएपछि समस्याको दीर्घकालिन हल हुने जसरी हल्ला मच्चाएपछि डब्लुएचओले जादुको छडी नभएको र रोकथामका अन्य उपाय अपनाउन भनेको बुझ्न सकिन्छ ।-एजेन्सीको सहयोगमा