काठमाडौं । गतवर्षको लगानी सम्मेलनमा निजगढ विमानस्थल निर्माणमा इच्छा देखाएको स्विस कम्पनी जुरिच इन्टरनेसनल एजी (जेआईएजी) ले अझै विस्तृत व्यावसायिक प्रस्ताव बुझाएको छैन ।नेपालको सबैभन्दा ठूलो विकास आयोजनाको रूपमा रहेको निजगढ विमानस्थल निर्माणमा आधा दर्जन कम्पनीले इच्छा देखाएका थिए । त्यसमध्ये नेपाल सरकारले जेआईएजीलाई छनोट गरेर विस्तृत व्यावसायिक प्रस्ताव मागेको थियो ।आगामी सेप्टेम्बरभित्र पठाएमात्र आयोजना पाउने संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका अधिकारीहरु बताउँछन् । उनीहरूका अनुसार यो पनि गत फागुनमा थपिएको अन्तिम म्याद हो ।गत मंसिरमा नागरिक उड्डयन मन्त्रीको कार्यभार सम्हाल्ने क्रममा योगेश भट्टराईले शिलान्यास गर्ने घोषणा गरेका यो आयोजना सोही कारणले गर्दा अहिलेसम्म कागजमै सीमित छ । यो आयोजनामा कटान हुने रुखको मुद्दा सर्वोच्च अदालतमा विचाराधीन छ ।
के काम हुँदैछ आयोजनामा ?
पहिलो चरणमा करिब डेढ खर्ब रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको यो आयोजनामा एकातर्फ लगानी जुट्न सकेको छैन भने अर्कोतर्फ साइट क्लियरेन्सको कामसमेत रोकिएको छ ।निजगढ विमानस्थलका लागि रुख कटानपछि मात्र काम सुरु हुने आयोजना हो । मन्त्रालयका प्रवक्ता रुद्रसिंह तामाङका अनुसार, आयोजनाको परिमार्जित गुरुयोजनाको आशय पत्र (इओआई)को मूल्याङ्कन भने सकिएको छ ।लकडाउनमा पनि यो आयोजनाभित्र पर्ने पसाहा र बकैया खोलामा तटबन्ध बनाउने काम भने भइरहेको छ । पसाहा खोलामा ३० प्रतिशत र बकैयामा ४० प्रतिशत काम सकिएको मन्त्रालयको भनाइ छ ।
त्यस्तै, विमानस्थल निर्माण क्षेत्रभित्रका रुख–बुट्यान गणना पनि सुरु भएको छ । रुख कटानको जिम्मेवारी नेपाली सेनाले लिइसकेको भए पनि अदालतमा मुद्दा परेकाले काम हुन सकेको छैन । विमानस्थल क्षेत्रको बस्ती स्थानान्तरणको समस्या पनि ज्युँका त्युँ छ ।२०५१ सालबाट राष्ट्रिय चर्चा पाउन थालेको यो आयोजना हरेक सरकारको कागजी प्राथमिकतामा पर्ने गरेको छ । चालु आर्थिक वर्षमा जग्गा अधिग्रहणमा एक अर्ब रुपैयाँ बजेट खर्च भएको छ ।सरकारले आगामी आवको लागि भने ५० करोड रुपैयाँमात्र यो आयोजनामा विनियोजन भएको छ । सरकारले चालु आवबाटै निर्माण थाल्ने घोषणा गरेको यो आयोजनाको पूर्वतयारी प्रक्रिया आगामी आवमा समेत टुङ्गिन मुस्किल देखिएको छ ।
नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार काठमाडौं विमानस्थलमा एअर ट्राफिक चाप बढ्दै जाने तथ्यलाई ध्यानमा राखेर छैठौं योजना (आव २०३६÷०३७) ले नै वैकल्पिक अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण योजना समेटेको थियो ।त्यसपछिका योजनाहरुले न वैकल्पिक दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल आयोजना अगाडि बढाउन सके न त योजनाबाट हटाउन । किनकि, नेपालमा यो आवश्यक थियो ।०५२÷५३ मा दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका लागि निजगढ छनोट भयो । त्यसबेला विभिन्न आठ स्थानको सम्भाव्यता अध्ययन गरेर निजगढ छानिएको थियो । यसको विस्तृत सम्भाव्यता अध्ययन ०६६/६७ मा कोरियाली कम्पनी ल्याण्डमार्क वर्ल्डवाइडले सम्पन्न गर्यो ।त्यसपछि २०७१ सालमा प्रस्तावित विमानस्थलको चार किल्ला तोक्ने र ०७५ मा वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कनको काम भयो । अहिलेसम्म विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) को काम पनि सकिएको छैन ।
