• Home
  • समाचार
  • देश
  • मधेश
  • मुख्य समाचार
  • Breaking News
  • वीरगंज संजाल बिशेष
  • राजनीति
  • विश्व
  • स्वास्थ्य
  • विचित्र संसार
  • दैनिक पत्रिका-e-Papper
आज:
    • समाचार
      • मुख्य समाचार
      • राजनीति
      • बिशेष
    • प्रदेश
      • प्रदेश नं.१
      • मधेश
      • बागमती
      • गण्डकी
      • लुम्बिनी
      • कर्णाली
      • सुदूरपश्चिम
    • विश्व
    • स्वास्थ्य
      • पोषण
      • सौन्दर्य
      • जीवनशैली
    • शिक्षा समाचार
      • अन्तर्वार्ता
      • कविता
    • Tech News
      • Mobile Phones
      • विचित्र संसार
    • खेलकुद
      • देश
      • विदेश
    • अर्थतन्त्र
      • बैंक
      • बिजनेस
      • बाणिज्य
    • अन्य
      • दैनिक राशिफल
      • Birthday/Anniversary
      • दैनिक पत्रिका
    होमपेज / Breaking News

    क्षुद्रग्रह र ऐस्टेरायडमा ठूलो भिन्नता हुन्छ

  • वीरगंज संजाल
  • १ भाद्र २०७६, आईतवार ०३:४१
  • १५५८१

    आजको युगमा इन्टरनेटबिनाको जीवनबारे कल्पना गर्नु सहज छैन । हातमा बोकेको एउटा मोबाइलले मात्र जो कोहीलाई विश्व नागरिकको दर्जा र हैसियतमा पदोन्नति गरिदिन्छ ।

    तपाईंलाई विश्वास गर्न गाह्रो लागेपनि यो सत्य हो । इन्टरनेटको आकाशी संसार वास्तविक संसारभन्दा भीमकाय, रोमाञ्चक, ज्ञानवद्र्धक (लगायत तपाईंलाई जे उपमा, उपनाम र विशेषण थप्न मन लाग्छ) भइसकेको छ । र यो त ‘ट्रेलर’ मात्र हो, पूरा फिल्म आउनै बाँकी छ मित्र हो ।

    विवेचनमा नगई लेखको विषयवस्तुमै प्रवेश गर्ने मानसिक हतारोपनाले तपाईंलाई लाग्न गएको खल्लोपना र क्रमभंगताको लागि क्षमायाचना गर्दै गफको क्रम घिसार्ने चेष्टा गर्छु ।

    भर्खरै नेपाली मिडियामा समाचार आयो ‘पृथ्वी नजिक भएर जाँदैछ एउटा क्षुद्रग्रह ।’

    विज्ञानको जो कोही विद्यार्थीलाई पनि ‘पृथ्वी नजिकबाट भएर जाने’ त्यस पिण्डलाई क्षुद्रग्रह भनिएकोमा अचम्म लाग्यो होला ।

    खगोलविद्हरुले हाम्रो सौर्यमण्डलमा रहेका यावत पिण्डलाई त्यसको प्रकृति, प्रवृत्ति, आकार–प्रकार र संरचनात्मक गुण धर्मका आधारमा फरक–फरक नामाकरण गरेका छन् ।

    हाम्रौ सौर्यमण्डलमा रहेका विभिन्न खगोलीय पिण्डको चर्चा गर्दा त्यसमा प्रमुख हो सूर्य । जसलाई विज्ञानको भाषामा तारा (Star) भनिन्छ । सौर्यमण्डलमा एउटा तारा हुन्छ ।

    दोस्रो वर्गमा हामी बस्ने पृथ्वीलाई लिऔं, विज्ञानको शब्दावलीमा यसलाई ग्रह (Planet) भनिन्छ । एउटा सौर्यमण्डल अथवा ताराको परिवारमा यिनको संख्या जति पनि हुन सक्छ । अहिलेसम्म पत्ता लागेअनुसारहामीले बसोबास गर्ने सूर्य (तारा) को परिवारमा बुध, शुक्र, पृथ्वी, मंगल, बृहस्पती, शनि, अरुण र बरुण नाम गरेका जम्मा आठवटा ग्रह छन् ।

    बृहस्पति ग्रह र  गैनीमिड । https://live.staticflickr.com

    अर्को किसिमका पिण्डलाई चरित्रका आधारमा उपग्रह (Natural Satelite) भनिन्छ । यिनको ग्रहको परिक्रमा गर्छन् । पृथ्वीको उपग्रहलाई चन्द्रमा भनिन्छ । कुनै ग्रहसँग जतिवटा पनि उपग्रह हुन सक्छन् । पृथ्वीसँग एउटा मात्रै उपग्रह छ भने मंगलसँग दुईवटा, बृहस्पतिसँग ६९, शनिसँग ६२, अरुणसँग २७, वरुणसँग १३ उपग्रह रहेका छन् । बुध र शुक्रसँग भने कुनै पनि उपग्रह छैनन् । खगोलविद्हरुले सौर्यमण्डल भित्र झण्डै २ सय प्राकृतिक उपग्रह अर्थात् चन्द्रमा खोजिसकेका छन् । अहिलेसम्म ज्ञात भएका तथ्यहरु अनुसार बृहस्पति ग्रहको गैनीमिड, शनिग्रहको टाइटन, बृहस्पतिकै क्यालिस्टो र आयो पृथ्वीको उपग्रह (चन्द्रमा) भन्दा ठूला रहेका छन् ।

    यसैगरी ग्रहजस्तै संरचना भएको अर्को खगोलिय पिण्डलाई क्षुद्रग्रह (Dwarf Planet) भनिन्छ । १८ फेब्रअरी १९३० देखि १३ सेप्टेम्बर २००६ सम्म हाम्रो सौर्यमण्डलमा ९ वटा ग्रह रहेको मान्यता थियो । यो ९औं नम्बरको ग्रहको नाम यम (Pluto) थियो । तर २००६ पछि यसलाई ग्रहको दर्जाबाट निकालियो र क्षुद्रग्रहको वर्गमा राखियो ।

    क्षुद्रग्रह यम (प्लुटाे) । https://greatlakesledger.com

    हाम्रो सौर्यमण्डलमा क्षुद्रग्रहको संख्या ३ सयभन्दा बढी रहेको छ । यी मध्ये अधिकांश क्षुद्रग्रह वरुण ग्रहभन्दा पारिको आकाशमा रहेका छन् । यहाँ यमका अतिरिक्त माकेमाके, एरिस, हउमेया, डायस्नोमेनिया लगायत थुप्रै क्षुद्रग्रह पहिचान गरिएका छन् । क्षुद्रग्रहसँग पनि उपग्रह हुनसक्छन्, जस्तो कि प्लुटोसँग ५ वटा चन्द्रमा रहेका छन् ।

    एउटा क्षुद्रग्रह भने मंगल र बृहस्पती ग्रहको बीचमा रहेका पाइएको छ । सेरेस नाम दिइएको यस क्षुद्रग्रहको व्यास (डायमिटर) ९ सय ५० किमि रहेको छ ।

    वरुण पारिको आकाशमा रहेका अर्का खगोलीय पिण्डलाई धुमकेतु (Commet) भनिन्छ । सूर्यको परिक्रमा गर्दै धुमकेतु पनि पृथ्वी नजिकबाट भएर जान्छन् । हेली, ह्याकुटाके, हेलबप, वोरेली, इन्के, टेम्पल टटल, वाइल्ड –२, टेम्पल –१ आदि प्रमुख धुमकेतु रहेका छन् । हेली धुमकेतु प्रत्येक ७५–७६ वर्षमा पृथ्वी नजिक भएर जान्छ । अन्तिम पटक सन् १९८६ को फेब्रअरीमा यो पृथ्वी नजिकबाट भएर गएको थियो । अव यो २०६२ तिर पृथ्वी नजिक भएर जान्छ ।

    सौर्यमण्डलको आकाशमा सबैभन्दा साना पिण्ड उल्का (Meteor) हुन् । यिनको आकार धुलोको कणदेखि लिएर १० मिटरसम्म हुन सक्छ । पृथ्वीको माथिल्लो वातावरणमा प्रवेश गर्नासाथ वायुमण्डलीय घर्षणका कारण यी जलेर नष्ट हुन्छन् । कहिले काहीँ उल्काको अवशेष पृथ्वीसम्म आइपुग्छ । पृथ्वीमा खसेका यस्ता वस्तुलाई नै उल्कापिण्ड  (Metror Rite) भनिन्छ ।

    सौर्यमण्डलमा तारा, ग्रह, उपग्रह, क्षुद्रग्रह, धुमकेतुको अतिरिक्त ठूलो संरचना भएको एउटा अर्को पनि पिण्ड हुन्छ । सौर्यमण्डलमा सबैभन्दा बढी संख्या यिनै पिण्डको रहेको छ । यिनलाई ग्रहिका अर्थात् एस्टेरोइड (Asteroid) भनिन्छ ।

    ऐस्टेरोइड बेल्ट । https://www.jpl.nasa.gov

    मंगल र बृहस्पति ग्रहको बीचका अन्तरिक्ष भागमा जहाँ एउटा क्षुद्रग्रह रहेको जानकारी आएको छ । एस्टेरोइड भनिने यी पिण्डको स्थायी थातथलो त्यही स्थान हो । यस स्थानलाई खगोलीय भाषामा ‘ऐस्टेरोइड बेल्ट’ भनिन्छ । लाखौँको संख्यामा यहाँ यी ऐस्टेरोइड भनिने खगोलीय पिण्डको उपस्थिति भएका कारण यस क्षेत्रलाई ‘ऐस्टेरोइड बेल्ट’ भनिएको हो । विभिन्न प्रकारको आकृति हुने यिनको आकार भने १ मिटरदेखि लिएर १० लाख मिटरसम्मको हुनसक्छ । अहिलेसम्म पहिचान गरिएका ठूला ऐस्टेरोइडमा ४ भेस्टा (4 Vesta), २ पलास (2 Palas), १० हाइजिया (10 Hygiea ) लगायतका रहेका छन् । यीमध्ये सबैभन्दा ठूलो ४ भेस्टा रहेको छ । यसको व्यास ५२५ किमि छ र यसले ३.६३ वर्षमा सूर्यको एक परिक्रमा पूरा गर्छ । आफ्नो अक्षको परिक्रमा गर्न यसलाई ५.३४२ घण्टाको समय लाग्छ । यसको सतहको तापमान १८ देखि माइनस १८८ डिग्रि सेल्सियससम्म रहन्छ । यस ऐस्टेरोइडको मास (Mass) २६ लाख खर्व टन रहेको छ । यसको सूर्यसँग दूरी २.१५  ऐयू देखि २.५७ ऐयू (एस्ट्रोनोमिकल यूनिट) छ । सूर्यको परिक्रमा गर्दा यो पृथ्वीको नजिक भएर जाने क्रममा १.१४ ऐयू नजिक आइपुग्छ । औसत रुपमा यो दूरी १.३६ ऐयू हुन्छ ।

    ‘ऐस्टेरोइड बेल्ट’ मा रहेका लाखौँ लाख पिण्डहरु (‘ऐस्टेराइड्स) ले ग्रह लगायत सौर्यमण्डलभित्रका अन्य खगोलीय पिण्डहरुले जस्तै सूर्यको परिक्रमा गर्छन् । त्यसरी परिक्रमा गर्ने क्रममा यी बेला बेलामा पृथ्वी नजिक भएर आफ्ना परिक्रमा पथमा अगाडि बढ्छन् ।

    https://cdn6.newsnation.in

    नेपाली मिडियाले जसलाई क्षुद्रग्रह भनेको छ, त्यो क्षुद्रग्रह नभएर एस्टेरोइड हो । २१ अगस्ट सन् २००६ मा पहिचान गरिएको यसलाई ‘२००६ क्युक्यु २३’ (Asteroid 2006 QQ23) नाम दिइएको छ । २००७ मा सूर्यको परिक्रममा गर्ने क्रममा पृथ्वी नजिकबाट गुज्रने क्रममा नासाका  वैज्ञानिकहरुले १० दिनसम्म यसलाई पछ्याएका थिए । त्यसपछि यो ओझेल भयो । १३ वर्षपछि पुनः यो पृथ्वी नजिक भएर जाँदैछ । १० अगस्टका दिन यो पृथ्वीको सर्वाधिक नजिक झण्डै ७४ लाख ४५ हजार किमि दूरीबाट गुज्रिन्छ ।

    आकार प्रकारको हिसाबले भन्दा यो सानो आकारको ऐस्टोरोइड हो । यसको आकार २५४–५६८ मिटरसम्म छ । अहिले सर्वत्र चासो, चिन्ता र जिज्ञासाको विषय यो पृथ्वीमा खस्ने वा ठोक्किने पो हो कि भन्ने खालका पनि छन्  । तर वास्तवमा, यो  पृथ्वीमा खस्ने वा ठोक्किने सम्भावना अति न्यून छ । अनुमान र रमाइलो कै लागि कुरा गर्ने हो भने पनि, कथम कदाचित यो पृथ्वीको गुरुत्वार्कषणले तानेर पृथ्वीतिर हुइँकियो भने पनि यसको कुनै पनि अवशेष पृथ्वीसम्म आइपुग्दैन । यो आकाशमै जलेर नस्ट हुन्छ ।

    प्रतिक्रिया दिनुहोस


    सम्बन्धित समाचार
  • दरबार हत्याकाण्ड भएको २३ वर्ष पूरा: यस्तो थियो ‘घटनाको यथार्थ विवरण’
  • बारामा ८ वर्षीया बालिकामाथि सामूहिक बलात्कार, ७ जना पक्राउ
  • विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा ५ दिवसीय कार्यक्रमको शुभारम्भ
  • मलेसियामा नेपाली समाजको नयाँ कार्यसमिति चयन, भव्य कार्यक्रम सम्पन्न
  • समाचार खोजनको लागि याहा

    • पछिल्ला
    • मुख्य
    • लोकप्रिय

    दरबार हत्याकाण्ड भएको २३ वर्ष पूरा: यस्तो थियो ‘घटनाको यथार्थ विवरण’

    बारामा ८ वर्षीया बालिकामाथि सामूहिक बलात्कार, ७ जना पक्राउ

    विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा ५ दिवसीय कार्यक्रमको शुभारम्भ

    मलेसियामा नेपाली समाजको नयाँ कार्यसमिति चयन, भव्य कार्यक्रम सम्पन्न

    प्रधानमन्त्री ओलीद्वारा मधेश प्रदेशका ६४ सडकको एकैसाथ शिलान्यास

    भारतमा कोरोना संक्रमितको ग्राफ उकालो लाग्दै, दुई जनाको मृत्यु

    राजावादीले सुरु गरे धर्ना

    राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कलम थापा पक्राउ

    मधेशी शहीद तथा घाइते हकहित संघर्ष समिति र मधेश प्रदेश सरकारबीच औपचारिक वार्ता सम्पन्न

    फलफुल वितरण गरी मनाइयो नेपाल प्रेस युनियनको ३४औं स्थापना दिवस

    दरबार हत्याकाण्ड भएको २३ वर्ष पूरा: यस्तो थियो ‘घटनाको यथार्थ विवरण’

    बारामा ८ वर्षीया बालिकामाथि सामूहिक बलात्कार, ७ जना पक्राउ

    विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा ५ दिवसीय कार्यक्रमको शुभारम्भ

    मलेसियामा नेपाली समाजको नयाँ कार्यसमिति चयन, भव्य कार्यक्रम सम्पन्न

    प्रधानमन्त्री ओलीद्वारा मधेश प्रदेशका ६४ सडकको एकैसाथ शिलान्यास

    बारामा प्रहरी र स्थानीय बिच झडप ,हवाई फायर ,एक गम्भीर

    वीरगंज अन्तर्गत पर्ने अलौंमा सशस्त्र प्रहरी द्वारा एक राउण्ड हवाई फायर

    सुर्खेतमा मंगलबार थपिए १२ संक्रमित

    स्वास्थ्य मन्‍त्रालयको नियमित पत्रकार सम्मेलन (लाइभ)

    रौतहटमा एकैदिन थपिए ५६ जना कोरोना संक्रमित

    वीरगञ्जको आदर्शनगरका थप एक जनाको कोरोना संकमणबाट मृत्यु

    काेराेनाबाट वीरगञ्जमा थप एक महिलाको मृत्यु

    कोरोना रोकथाम र नियन्त्रणमा कहाँ चुक्यो सरकार ?

    समाचार
    News

    दरबार हत्याकाण्ड भएको २३ वर्ष पूरा: यस्तो थियो ‘घटनाको यथार्थ विवरण’

    News

    बारामा ८ वर्षीया बालिकामाथि सामूहिक बलात्कार, ७ जना पक्राउ

    News

    विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा ५ दिवसीय कार्यक्रमको शुभारम्भ

    News

    मलेसियामा नेपाली समाजको नयाँ कार्यसमिति चयन, भव्य कार्यक्रम सम्पन्न

    News

    प्रधानमन्त्री ओलीद्वारा मधेश प्रदेशका ६४ सडकको एकैसाथ शिलान्यास

    < a href="https://birgunjsanjal.com/">

    पत्राचार ठेगाना

    विरगंज स्ंजाल
    ठेगाना - अलौं,वीरगंज-१७ , नेपाल
    सम्पादक/प्रकाशक -कृष्ण कुमार श्रीवास्तव
    प्रबंधक निदेशक -बलिराम श्रीवास्तव
    सम्पर्क ईमेल –[email protected]
    सम्पर्क न +977-9869096688
    जि.प्र.का. दर्ता नम्बर : 300/078/079
    जि.हु.का.प.दर्ता न. : १८६/०७८/७९
    पेन न : न. : 109761983

    फेसबुक

    2025: वीरगंज संजाल तपाईंको आफ्नो न्युज | बिज्ञापन | सम्पर्क | हाम्रो बारेमा Designed by: GOJI Solution
    ↑